بررسی ماهیت و اصول حاکم بر عقد حفظ‏ و ‏مراقبت (صیانت) و جایگاه آن در افزایش بهره ‏وری اقتصادی

استفاده از عقد حفظ‏و‏مراقبت با هدف ایجاد تعهد به نظارت بر حسن فعالیت تجهیزات و تاسیساتی است که تداوم فعالیت یا کوتاه کردن زمان توقف آن‏ها بهره‏وری اقتصادی را محقق می‏کند. اگرچه در قوانین ایران مانند قوانین بسیاری از کشورها از این عقد به صراحت نام برده نشده، مزایای عملی آن موجب شده فعالان صنایع به شکلی گسترده در نظام‏های حقوقی مختلف از آن بهره ببرند؛ درحالی که ماهیت و اصول حاکم بر آن در برخی موارد دارای ابهام است. در این مقاله تلاش شد بر پایه مطالعه تطبیقی و تجربیات سایر کشورها ابتدا ماهیت این عقد بررسی و تبیین شود و بر مبنای اصول حاکم بر فقه اسلامی و حقوق ایران انعقاد و استفاده از آن اعتبارسنجی شود. با مقایسه عقد با نهادهای مشابه، استقلال یا هم‏پوشانی آثار و احکام آن ارزیابی و در نهایت علل توجیهی به‏ کار بردن آن تحلیل می‏شود. می‏توان گفت عقد حفظ‏ومراقبت عقدی مستقل و بی‏نام است که به واسطه عدم توجه متناسب سازوکارهای سنتی حقوق قراردادها به مفهوم بهره‏ وری اقتصادی ایجاد شده است. این عقد مهم‏ترین ابزار حمایتی در حقوق جهت پیشگیری از توقف فعالیت تجهیزاتی است که استفاده مداوم از آن‏ها با خطر تعطیلی مواجه است.