واکاوی ارزش های فرهنگی سینمای دردهه قبل از انقلاب اسلامی ایران

مطالعات‏ مختلف‏ انجام‏ شده‏ در‏ حوزه‏‏ی‏ ارزش ‏های‏ فرهنگی‏ در‏ ایران‏ از‏ دیدگاه ‏های‏ متفاوتی‏ به‏ این‏ موضوع‏ پرداخته‏ اند، اما‏ به‏ نظر‏ می‏رسد‏ که‏ دسته‏ بندی‏ جامعی‏ از‏ ارزش‏ های‏ سنتی‏ و‏ مدرن‏ در‏ جامعه ‏ی‏ ایران‏ صورت‏ نگرفته‏ است. یافته ‏ی‏ اصلی‏ از‏ مرور‏ بر‏ پژوهش‏ های‏ مربوط‏ به‏ موضوع‏ پژوهش‏ نشان‏ از‏ دوگانگی‏ ارزشی (سنتی‏ و‏ مدرن) در‏ ایران‏ است. اصلی‏ترین‏ ارزش‏های‏ سنتی‏ عبارتند‏ از‏ ارزش ‏های‏ دینی، خانوادگی‏ و‏ جمع‏‏ گرایی‏ و‏ ارزش‏های‏ مدرن‏ تنوع‏ طلبی، لذت ‏‏طلبی، استقلال، جاه‏ طلبی، فردگرایی‏ و‏ کسب‏ تجربه‏ ی‏ جدید‏ است‏. در‏ پژوهش‏ حاضر‏ با‏ شناسایی‏ ارزش‏های‏ فرهنگی‏ بازنمایی‏ شده‏ درمحتوای‏ فیلم‏های‏ سینمایی‏ و‏ با‏ استفاده‏ از نظریه‏ های‏ آلپورت، روکیچ، ساختار‏ مدور‏ شوارتز، نظریه‏ رفیع‏ پور، جان‏ استوارت‏ و نظریه‏ هال‏ و‏ از‏ طریق‏ روش‏ تحلیل‏ گفتمان‏ به‏ مطالعه‏ ی‏ ارزش‏های‏ پرداخته‏ شده‏ است. در تحلیل‏ گفتمان‏ مجموعه‏ شرایط‏ اجتماعی، زمینه‏ وقوع‏ متن‏ یا‏ نوشتار، گفتار، ارتباطات‏ غیرکلامی‏ و‏ رابطه‏ ساختار‏ و‏ واژه ‏ها‏ در‏ گزاره‏‏ای‏ کلی‏ نگریسته‏ می‏شود. با‏ توصیف، تفسیر‏ و‏ تبیین‏ ارزش‏های‏ فرهنگی‏ بازنمایی‏ شده‏ درمحتوای‏ فیلم‏ های‏ سینمایی‏ در‏ دهه‏ قبل‏ از‏ انقلاب‏ اسلامی‏ ایران‏ (فیلم‏ در‏ امتداد شب، قیصر، طوقی، گاو، سوته‏ دلان، گنج‏ قارون)‏ دیالوگ‏ فیلم‏ها‏ از‏ طریق‏ ارزش‏های‏ قدرت، موفقیت، لذت‏ طلبی، برانگیختگی، استقلال، جهان‏ گرایی، خیرخواهی، سنتگرایی، همنوایی، امنیت‏‏ گرایی، مشروعیت‏ بخشیدن‏ به‏ ثروت، ارزش‏های‏ مذهبی، ارزش‏های‏ ملی‏ با‏ نرم‏‏افزار‏ maxqda‏ مورد‏ مطالعه‏ و‏ بررسی‏ قرار‏ گرفته‏ است. براساس‏ نتایج‏ حاصله‏ از‏ این‏ پژوهش‏ مشابهت‏ های‏ بینامتنیت‏ ارزش ‏های‏ گفتمان‏ فرهنگی‏ بازنمایی‏ شده‏ در‏ فیلم‏های‏ یک‏ دهه‏ قبل‏ از‏ انقلاب، خیرخواهی، قدرت، سنت‏گرایی، لذت‏ طلبی‏ و‏ ارزش‏های‏ مذهبی‏ است. ارزش‏ه ای‏ گفتمانی‏ بیناگفتمانیت، خیرخواهی، سنت‏‏گرایی‏ و‏ ارزش‏های‏ مذهبی‏ برجستگی‏ بیشتری‏ در‏ فیلم‏های‏ یک‏ دهه‏ قبل‏ از‏ انقلاب‏ دارند. بابررسی‏ و‏ تحلیل‏ فیلم‏های‏ ساخته‏ شده‏ در‏ این‏ ایام، می‏توان‏ بیان‏ داشت‏ که‏ فیلم‏ های‏ این‏ دهه، در‏ جهت‏ خیرخواهی، سنت‏ گرایی‏ و‏ ارزش‏های‏ مذهبی‏ بوده‏ است.