تحلیل مقایسه ای مناظره در غزل سبک عراقی و غزل معاصر

بسیاری از شاعران برای بیان اندیشه های خود فن مناظره را برگزیده اند. از آنجا که گسترده ترین افق شعری فارسی متعلق به نوع  غنایی است، تعداد بسیاری از مناظره های فارسی نیز زیرمجموعه این نوع ادبی قرار گرفته اند. شاعر در این مناظره ها میان عاشق و معشوق گفت وگو یا پرسش و پاسخی ترتیب می دهد و هرطرف می کوشد با برتری دادن دیدگاه های خود، حریف را قانع یا به پذیرش نظر خویش مجبور کند. شاعران معاصر نیز در اشعار خود به فراوانی از مناظره استفاده کرده اند؛ اما بیش از آنکه به تفاخر و رقابت با طرف مقابل بپردازند، به گفت وگو و تعامل پرداخته اند و کوشیده اند فضایی برهانی تشکیل دهند. پژوهش حاضر با شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده و به این پرسش ها پاسخ داده است که مناظره های عاشقانه در غزل سبک عراقی با مناظره های عاشقانه غزل معاصر چه تفاوت هایی دارند و علت پیدایش این تفاوت ها چیست؟ سپس به این نتایج دست یافته که غزل معاصر به دلیل دگرگونی های حاصل از شرایط سیاسی و اجتماعی ایران و در نتیجه تغییر جهان بینی شاعران، به گفت وگو روی آورده و با تغییر جایگاه معشوق و فردیت یافتن وی، تغییرات بنیادین در غزل های مناظره ای معاصر ایجاد شده است؛ به گونه ای که غزل های مناظره ای معاصر از نظر ساختار، موضوع و محتوا، جنسیت عاشق و معشوق با غزل های مناظره ای سبک عراقی تفاوت دارند.