چارچوب تحلیل خطاهای زبانی در اخبار رسانه ملی: راهکارهای برون رفت از چالش ها

هدف از مطالعه حاضر، طراحی چارچوب تحلیل خطاهای زبانی در اخبار رسانه ملی و بررسی راهکارهای برون رفت از این چالش هاست. به این منظور اخبار بخش های بامدادی، ظهرگاهی و عصرگاهی اخبار رادیو جوان و رادیو ایران بین آذرماه 1399 تا مرداد 1400 مورد بررسی قرار گرفت. چارچوب مقدماتی تحلیل داده های پژوهش بر مبنای ترکیبی از الگوی کوردر (1967) و موگامبی و دیگران (2016) انجام شد. در این پژوهش، گامی به سوی طراحی چارچوب تحلیل خطاهای زبانی برداشته شد. در الگوی جدید 21 نوع خطای یافت شده در 5 دسته جای می گیرند: خطاهای دستوری، منظورشناختی، واژگانی-معنایی، گرته برداری و خطاهای تلفظی. طبق یافته ها، تمام انواع 21 خطا حداقل در یکی از دو شبکه رادیویی رخ داده است. استفاده از کسره اضافی یا حذف نابجای کسره در هنگام تلفظ (با مجموع 26%) بیشترین خطای گویندگان بوده است. گویندگان در حوزه «دستور زبان» با کمترین چالش (2%)، و در حوزه «تلفظ» دچار بیشترین خطا (67%) شده اند. همچنین، مشخص شد که گویندگان مرد 20% کمتر از بانوان مرتکب خطا شده و گویندگان زن 66% بیش از گویندگان مرد دچار خطاهای منظورشناختی شده اند. یافته مهم دیگر آنکه، گویندگان مرد 7% بیش از زنان به «عذرخواهی توام با خوداصلاحی» روی آورده اند؛ درحالی که گویندگان زن 10% بیش از مردان در برابر خطاها واکنشی از نوع «نادیده انگاری عمدی» از خود نشان داده اند. بنابراین، تاثیر جنسیت گوینده در این انواع واکنش کاملا مشهود است. نهایتا، طبق یافته ها، تنها 5% کل خطاها مربوط به گویندگان اخبار ورزشی بوده وآنها صرفا مرتکب خطای تلفظی شده اند؛ به عبارت دیگر، تخصصی کردن حوزه های خبری می تواند در کاهش تعداد خطاها موثر باشد.