مقوله بندی خوراکی، راهکاری شناختی برای هویت سازی قوم گیلک

هویت قومی راه کاری است برای درک نیاز فرد به ابراز موجودیت در مواجهه با آنچه هویتش را تهدید می‏کند (واینرایش، 1988) و طبقات اجتماعی برآیند مقوله‏بندی فرد است بر اساس مولفه‏ای خاص. پژوهش پیش‏رو به بررسی نقش مقوله‏بندی به عنوان ابزاری شناختی در هویت‏سازی قوم گیلک می‏پردازد و بر آن است که مشخص کند چگونه عضویت سطح پایه بازتاباننده نوع نگرش یک قوم به مقوله خوراک است و این مقوله‏بندی چگونه به تقابل خود و دیگری راه می‏برد. گزینش ضرب‏المثل‏های گیلکی در حوزه خوراکی‏ها به عنوان داده‏های پژوهش، به خاطر اهمیت نقش این پاره‏های زبانی است در مقام مولفه جدایی‏ناپذیر فرهنگ عامه و بیانگر رویکردهای قومی. این ضرب‏المثل‏ها به روش میدانی گردآوری و با استناد به آراء رش (1975) تحلیل شده‏اند. یافته‏های پژوهش حاکی از این است که گیلانی‏های جلگه‏نشین، که «پلو» قوت غالب آنها را تشکیل می‏دهد، هویت خود را با آن تعریف می‏کنند و برای این منظور، ضمن مقوله‏بندی خوراکی در دو مقوله کلی «نان» و «پلو» از راه تقابل این دو، به مقوله‏بندی خود و دیگری می‏رسند.«پلو» به عنوان مولفه‏ای هویت‏ساز، میزان تعلق اجتماعی یک گیلک را به گروه تعیین می‏کند.