شکل گیری گفتمان سیاسی از واقعه عاشورا در دوران معاصر ایران تا دوره انقلاب اسلامی؛ با تاکید بر اندیشه های امام خمینی (ره)

با بررسی گفتمان جریانات اجتماعی در دوران معاصر ایران می توان دو گفتمان سنتی و گفتمان سیاسی را در مواجهه با واقعه عاشورا تشخیص داد. گفتمان سنتی با تاکید بر جنبه های عاطفی و احساسی وقایع کربلا به تاثیرات فردی آن توجه دارد، و گفتمان سیاسی ضمن بهره گیری از عناصر عاطفی، عمدتا توجه خود را به برداشت های سیاسی و تاثیرات اجتماعی آن معطوف می دارد و کارویژه ای انقلابی را در درون آن می جوید. با نگاهی تاریخی به دو رویکرد مذکور می توان دریافت که شکل گیری گفتمان سیاسی دارای سابقه ای طولانی نمی باشد و ظهور آن را باید در حوادث پس از مشروطه جست و جو نمود؛ که بدون تردید امام خمینی (ره) بیشترین نقش را در این مسیر داشته است. از این رو مقاله حاضر کوشیده است تا چگونگی شکل گیری گفتمان سیاسی از واقعه عاشورا در دوران معاصر را با تاکید بر اندیشه های امام خمینی(ره) مورد بررسی قرار دهد.  

روش شناسی پژوهش:

 در مقاله پیش رو با در نظر داشتن چارچوب نظریه و روش تحلیل گفتمان لاکلایو و موفه و با بهره گیری از اسناد و منابع تاریخی به تحلیل و بررسی چگونگی شکل گیری گفتمان سیاسی از واقعه عاشورا در دوران معاصر پرداخته شده است.

یافته ها: 

یافته های این مقاله نشان می دهد که در گفتمان سیاسی مفاهیمی چون امر به معروف و نهی از منکر، تقیه و انتظار فرج حول دال مرکزی مبارزه و قیام در گفتمان سیاسی از عاشورا مفصل بندی شده اند در حالی که در گفتمان سنتی این مفاهیم حول دال محوری تعبد و عبادت مفصل بندی می شدند.

نتیجه گیری:

 تحولات سیاسی- اجتماعی در دوران معاصر ایران موجب تغییر در هویت دال های مرکزی اندیشه سیاسی عالمان شیعه و در نتیجه شکل گیری گفتمان سیاسی از عاشورا گردیده است.