بررسی تاثیر خشکسالی بر رویداد گرد و غبار استان کرمان با استفاده از داده های هواشناسی و تصاویر ماهواره ای

در سال های اخیر، فراوانی رخدادهای گرد و غبار و شدت خشکسالی در بسیاری از مناطق خشک ایران افزایش یافته است. بنابراین، کشف ارتباط این دو پدیده در این مناطق اهمیت زیادی دارد. در پژوهش حاضر، وضعیت خشکسالی استان کرمان با استفاده از شاخص بارش-تبخیرتعرق استانداردشده (SPEI) و فراوانی رخدادهای گرد و غبار با استفاده از کدهای 07، 08، 09، 35-30 و 98 ثبت شده در ایستگاه های سینوپتیک طی دوره آماری 1990-2018 مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، از دو محصول ماهواره ای شاخص شدت خشکسالی پالمر (PDSI) و عمق اپتیکی آیروسل (AOD) نیز به منظور تایید نتایج به دست آمده از داده های هواشناسی در دوره آماری مشترک با داده های هواشناسی (2018-2000) استفاده شد. روند تغییرات شاخص های خشکسالی، فراوانی رخدادهای گرد و غبار و AOD با استفاده از آزمون من-کندال و میزان همبستگی آنها با یکدیگر با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون بررسی شد. نتایج نشان داد استان کرمان با شدیدترین رخدادهای خشکسالی در بازه زمانی 1998 تا 2010 مواجه بوده است. طولانی ترین خشکسالی با تداوم 21 سال و شدت 84/11 در شمال غربی استان اتفاق افتاده است. تحلیل زمانی رخدادهای گرد و غبار، تشدید فعالیت آن در فصول بهار و زمستان و به ویژه در ماه های مارس، آوریل و می را نشان داد. نتایج حاصل از تحلیل روند تغییرات شاخص SPEI نشان داد که خشکسالی در استان کرمان روندی افزایشی و معنی دار داشته در حالی که روند تغییرات فراوانی رخدادهای گرد و غبار، کاهشی و غیرمعنی دار بوده است. تحلیل روند تغییرات با استفاده از داده های ماهواره ای نیز روند افزایشی معنی دار PDSI و روند کاهشی غیرمعنی دار AOD را در فصول گرم به اثبات رساند. تحلیل همبستگی بین SPEI و فراوانی وقوع گرد و غبار نشان داد که تشدید شرایط خشکی در ماه نوامبر بر تشدید رویداد گرد و غبار در استان کرمان اثر معنی داری داشته است (; P-value<0.0546/0-=r)، این درحالی است که در سایر ماه ها اثر قابل توجهی بر تغییر فراوانی رخدادهای گرد و غبار نداشته است. نتایج بدست آمده از تحلیل  PDSI و AOD نیز همبستگی ضعیف بین این دو پدیده را در استان کرمان تایید کرد. نتایج پژوهش حاضر همچنین نشان داد که تاثیر تاخیرهای زمانی خشکسالی بر پدیده گرد و غبار در این استان، ضعیف و غیرمعنی دار بوده است.