شناسایی و مدل سازی تجارب موفق آموزشی معلمان دوره ابتدایی در محیط یادگیری الکترونیکی در دوران کرونا

پیشینه و اهداف:

 در پی شیوع بیماری کرونا، آموزش الکترونیکی فرصتی بی نظیر برای مواجهه با محدودیت های آموزش حضوری و تحقق آرمان آموزش برای همه را فراهم آورده است. از آن جا که معلمان به عنوان مهم ترین عامل تاثیرگذار در فرایند یاددهی - یادگیری محسوب می شوند؛ لذا واکاوی تجارب موفق و ناموفق آموزشی ایشان می تواند به ما در درک عمیق تر شناخت وضعیت موجود و ارایه راهکارهایی برای نیل به وضعیت مطلوب و تقویت آن یاری برساند. با عنایت به انبوه پژوهش های انجام شده در زمینه چالش ها و مشکلات آموزش معلمان در بستر الکترونیک، پژوهش حاضر بر آن است که به طور خاص، بر روی نقاط قوت تجارب آموزشی معلمان در محیط جدید آموزش متمرکز شود. از این رو، هدف پژوهش حاضر شناسایی و مدل سازی تجارب موفق آموزشی معلمان دوره ابتدایی در محیط یادگیری الکترونیکی است.

این مطالعه به روش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. مشارکت کنندگان این پژوهش شامل کلیه معلمان شاغل دوره ابتدایی بودند که تجربه تدریس در بستر الکترونیک (برنامه شاد) در سال تحصیلی1400-1399 را داشتند، که 18 نفر از آنان از طریق نمونه گیری هدفمند ملاک محور انتخاب شدند و با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری اطلاعات تا دستیابی محقق به اشباع نظری اقدام شد. یافته ها با استفاده از راهبرد هفت مرحله ای کلایزی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. تحلیل عمیق مصاحبه ها به شناسایی 7 مقوله اصلی و تعداد 25 مقوله فرعی مرتبط منتج شد. در گام بعد، مقولات اصلی شناسایی شده وارد نرم افزار مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) شدند. در این بخش، نخست ساختار ارتباطات فی مابینی مقولات در قالب یک شبکه تعاملی ترسیم و پس از آن میزان اهمیت هر یک از آن ها تعیین شد.

یافته های پژوهش نشان داد که تجارب موفق آموزشی معلمان دوره ابتدایی در محیط یادگیری الکترونیکی به ترتیب میزان اهمیت آن ها شامل رشد صلاحیت های فناورانه (61 امتیاز)، پیشرفت و نوسازی عناصر برنامه درسی (60 امتیاز)، توجه به نیازهای عاطفی - روانی (53 امتیاز)، ارتقای مهارت های اجتماعی (51 امتیاز)، توسعه تربیت علمی (28 امتیاز)، توجه به جنبه های تربیت زیستی و بدنی (21 امتیاز) و تقویت ظرفیت های زیباشناختی (17 امتیاز) است.

  نتایج پژوهش حاضر را به صورت پیوستاری می توان در نظر گرفت که در یک سوی آن، رشد صلاحیت های فناورانه با بالاترین میزان اهمیت قرار گرفته و در سوی دیگر طیف، تقویت ظرفیت های زیباشناختی است، که کمترین میزان اهمیت را داراست. براساس نتایج حاصله، بازنگری اساسی در شیوه های آموزش بدو خدمت و ضمن خدمت معلمان، جهت هم سویی با تحولات در محیط های غنی از فناوری لازم است. همچنین شایسته است معلمان در راستای ارتقای کیفیت فرایند یاددهی و یادگیری در بستر الکترونیک، به اقتضایات خاص این محیط جدید آموزشی و ظرفیت های پیش روی آن توجه نموده و به جای کاربرد شیوه های سنتی آموزش، محدوده و اولویت توجه خود را تربیت تمام ساحتی دانش آموزان، تشویق به همکاری گروهی و مشارکت در کلاس مجازی، پرورش حس کنجکاوی و شکوفایی خلاقیت های فردی دانش آموزان، تقویت انگیزه دانش آموزان و توجه به توانایی، علایق، استعدادها و تفاوت های فردی دانش آموزان در زیست بوم جدید معطوف نمایند؛ تا به این ترتیب امید به حضور موثر و فعال دانش آموزان در کلاس های مجازی خود را داشته باشند.