پیش بینی تغییرات کاربری/پوشش زمین در حوزه آبخیز گرگان رود با استفاده از سنجه ها و فرآیندهای تغییر سیمای سرزمین

پژوهش حاضر با هدف بررسی و پیش بینی تغییرات سنجه ها و فرآیندهای تغییر سیمای سرزمین در حوزه آبخیز گرگان رود در استان گلستان انجام شد.

روش شناسی:

 نقشه های کاربری/پوشش زمین در سال های 1990، 2000، 2010 و 2020 میلادی تهیه شد. سپس پیش بینی تغییرات کاربری/پوشش زمین برای شرایط آینده، تحت دو سناریوی (1) تداوم روند فعلی تغییر برای سال 2040 و (2) تغییرات کاربری/پوشش زمین برای سال2040 بر اساس توان اکولوژیکی سرزمین، با استفاده از مدل ساز تغییر سرزمین انجام پذیرفت. سنجه ها و فرآیندهای تغییر سیمای سرزمین در سال های مورد مطالعه و سناریوهای مد نظر با استفاده از نرم افزار Fragstats استخراج و تغییرات آن ها طی دوره مورد مطالعه (1990 تا 2020) تحلیل شد.

طی دوره مورد بررسی، جنگل زدایی (53/279کیلومتر مربع)، کاهش اراضی مرتعی (98/542کیلومتر مربع)، توسعه کشاورزی (413کیلومتر مربع) و توسعه مناطق مسکونی (81/133کیلومتر مربع) در آبخیز گرگان رود اتفاق افتاده بود. بر اساس نقشه پیش بینی شده کاربری اراضی برای سال 2040 تحت دو سناریوی مدیریتی، مساحت کاربرهای جنگل، کشاورزی و مرتع در سناریوی اول (بر اساس روند تغییرات فعلی) با تغییر 37/58-، 8/35، 28/8کیلومتر مربع به 98/1364، 09/2396 و 18/3481کیلومتر مربع خواهد رسید. این در حالی است که در سناریوی دوم (بر اساس توان اکولوژیک) مساحت کاربرهای جنگل، کشاورزی و مرتع با تغییر 27/4، 86/100- و 58/96کیلومتر مربع به 54/1427، 55/2258 و 49/3567کیلومتر مربع خواهد رسید.

افزایش و کاهش تعداد لکه ها به‎ترتیب در کاربری های انسان ساخت و طبیعی بیانگر روند تخریبی سیمای سرزمین طی دوره پژوهش است. فرآیند های تنزل در جنگل، تفکیک در مرتع و ایجاد در کشاورزی و مناطق مسکونی طی دوره 30ساله پژوهش در آبخیز گرگان رود به وقوع پیوسته است.