محاکم قضایی و شیوه مجازات در دوره قاجار

حکومت های ایران در تاریخ میانه قوانین ثابت و یکپارچه ای برای جامعه قضایی نداشتند. زیرا مولفه های قضایی حکمرانی در طول زمان با توجه به حوادث و رخدادهای تاریخی متغیر بوده است. نظام قاجار با توجه به شیوه حکمرانی سنتی خود بر بستری از محکمه های عرفی و شرعی و مجازات های نامشخص شکل گرفته بود. مجازات ها و داوری هایی که نه از روی قانون مکتوب و فراگیر بلکه بر اساس امیال سلطان، شاهزاده، حاکم و روحانیون محلی اجرایی می گردید. این مجازات ها نیز مانند محاکمات شخصی بر اساس خواست قبله عالم و با استفاده از شیوه های غیرانسانی انجام می گرفت. این تحقیق، با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد خودکامگی سلاطین، شاهزادگان، حکام قاجاری و برخی از روحانیون و استبداد مطلقه آنان، فقدان نظام قانونمند قضایی، استفاده از مجازات های غیرانسانی برای جلوگیری از تکرار جرم و عبرت سایرین، و مجازات های گوناگون در جهت اغراض شخصی، ماهیت نظام قضایی دوره قاجار را تشکیل می داد. با وجود تلاش های گوناگون در مسیر اصلاح ساختار قضایی و قانونی که از دوره صدارت امیرکبیر در عهد ناصرالدین شاه آغاز شد و با انقلاب مشروطه پیوند یافت، تداوم وضع موجود تا پایان دوره قاجار با فراز و فرودهایی همراه بود.