بررسی جایگاه انسان کامل در شکل گیری آموزه ی تجسم اعمال از منظر ابن عربی

رابطه تکوینی اعمال انسان با عقوبت اخروی که از آن به «تجسم اعمال» یاد می شود، اهمیت ویژه ای نزد دانشمندان مسلمان، خصوصا عرفا داشته است. ابن عربی با طرح مسایل انسان شناسی و خصوصیات انسان کامل، گام بزرگی در تبیین مباحث تجسم اعمال برداشت و شارحان وی نیز برای تثبیت این دیدگاه، تلاش وافری کردند. مقاله حاضر با روش تحلیلی-تبیینی و تاکید بر آراء ابن عربی و تا حدودی شارحان و عارفان پس از او درصدد پاسخ به این سوال است که مبحث انسان کامل و مسایل پیرامون آن، چه تاثیری در شکل گیری آموزه تجسم اعمال داشته است؟ و در این خصوص، به بررسی پنج مورد از خصوصیات انسان کامل پرداخته است، شاخصه هایی مانند خلافت، تصرف، همت، جامعیت و علم. جامعیت انسان کامل سبب حضور تمامی عوالم نزد او و پیدایش علم حضوری وی به حضرات مذکور و آشکار شدن باطن امور نزد او می گردد. علاوه بر اینکه انسان کامل با دو خصوصیت همت و تصرف، قادر به ایجاد اعیان خارجی بوده و خلق باطن اعمال توسط نفس در عوالم اخروی را اثبات پذیر می کند.