مبانی مشروعیت حکم غیابی در فقه امامیه با نگاهی به فقه اهل سنت

برای فصل نزاع میان افراد، اصل، حضور طرفین دعوی در جلسه ی دادرسی است. زیرا در شرع مقدس اسلام و حقوق اسلامی مقتضای ولایت قاضی نسبت به متداعیین، قضاوت با حضور آنان است. یعنی خوانده یا وکیل وی باید در مراحل دادرسی حاضر شوند و دفاعیات خود را نسبت به دعوی مطرح نمایند و یا در صورت عدم حضور، به دادگاه مربوطه لایحه تقدیم نمایند. تا بدین وسیله از تضییع شدن حقوق وی جلوگیری شود. اما در برخی موارد دادرسی بدون حضور یکی از طرفین دعوی تشکیل می گردد، این امر یکی از موضوعات حایز اهمیت در قضا و دادرسی است. حکم غیابی نیز همانند دیگر موضوعات فقهی باید مستند به منابع و مبانی پذیرفته‏شده باشد. مهم‏ترین مبنای شرعی حکم غیابی آیاتی از قرآن؛ احادیث و روایات منقول از ایمه معصوم (ع) همراه با اجماع فقیهان و حکم عقل است. در همین راستا به بررسی و تحلیل هر یک از این منابع همت گماردیم و با نگاهی مختصر به فقه اهل سنت سعی در بررسی همه جانبه ی این موضوع در فقه اسلامی داشتیم. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی بوده و به روش کتابخانه ای با استفاده از ابزار فیش به رشته تحریر درآمده است. از مجموع مطالب و استدلال ها این نتیجه حاصل شد که در دادرسی غیابی با عنایت به برخی مبانی می توان گفت؛ در هر صورت حاکم موظف است قبل از صدور حکم و برای شنیدن دفاعیات مدعی علیه او را به محکمه دعوت نماید و در صورت عدم حضور مدعی علیه، قاضی مجاز به محاکمه ی غیابی و صدور حکم غیابی خواهد بود.