بررسی تجربه زیسته نوجوانان دارای سابقه خودزنی

دوران پر‌فرازونشیب نوجوانی، دوره گذر از کودکی به بزرگسالی می‌باشد و گاهی با تناقض و پرخاش همراه است. می‌توان از خودزنی به‌عنوان یکی از رفتارهای ناهنجار این دوران نام برد؛ و به دلیل ماهیت آسیب‌رسان آن، مطالعه در این زمینه حایز اهمیت است. خودزنی را می‌توان آسیب عمدی به بدن، بدون قصد خودکشی تعریف نمود. به‌صورت کلی پژوهش حاضر در پی بررسی تجربه زیسته نوجوانان دارای سابقه خودزنی و به‌صورت جزیی، باهدف بررسی تجربیات عاطفی، شناختی، روانی، آسیب‌های جسمانی و عوامل خانوادگی موثر بر خودزنی نوجوانان انجام پذیرفت. جمعیت موردمطالعه شامل کلیه نوجوانان 18-12 سال شهر کرمان که در سال 1400 تجربه اقدام به خودزنی داشتند، بود.

روش پژوهش: 

روش نمونه‌گیری مبتنی بر هدف و ملاک ورود به نمونه نیز داشتن حداقل یک‌بار سابقه خودزنی بود. این پژوهش با روش پدیدارشناسی و با رویکرد مضمونی به بررسی تجربه زیسته نوجوانان دارای سابقه خودزنی پرداخته است و داده‌های پژوهش با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی (کلایزی) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است.

یافته‌ها:

 با انجام ده مصاحبه، پژوهش به حد اشباع رسید و تعداد 49 کد مفهوم اولیه که بیانگر تجربه زیسته نوجوانان دارای سابقه خودزنی بود، استخراج گردید؛ در ادامه مفاهیم مشابه و نزدیک به هم در 15 مقوله عمده و 5 مقوله اصلی جای‌گذاری گردید که عبارت‌اند از:1- ویژگی‌های فردی (برون‌گرایی، روان‌رنجوری، گشودگی به تجربه) 2- عوامل خانوادگی موثر (خانواده، محیط زندگی) 3- ویژگی‌های مربوط به دوران بلوغ (ویژگی-های شناختی، ویژگی‌های عاطفی) 4- اختلالات بالینی (سلوک، اختلالات خلقی، اختلالات انفجاری متناوب، اختلالات اضطرابی و الگوی بالینی شخصیت) 5- احساسات مرتبط با خودزنی (احساس قبل از اقدام به خودزنی، احساس بعد از اقدام به خودزنی).

نتیجه‌گیری: 

رفتار خودزنی برای هر فرد کارکردهای متفاوتی دارد و شناخت این کارکردها می‌تواند درمانگران را در تشخیص شیوه درمان و نحوه برخورد با افراد مبتلا، کمک نماید. برخی از این کارکرد‌ها عبارت‌اند از: تنظیم هیجانی، فرار از خودکشی، جلب‌توجه، طلب ترحم، نمایش شجاعت، فرار از روزمرگی.