رویکردی کیفی بر الگوی مفهومی معنویت و مولفه های آن از دیدگاه مقام معظم رهبری مدظله

امروزه با نظر به گسترش و نفوذ عرفان ها و معنویت های کاذب و روی آوری جوانان به آن، بازشناسی و معرفی معنویت حقیقی و اسلامی از زبان عالمان و اسلام شناسان امری ضروری به نظر می رسد. نظر به اهمیت این مسیله، این پژوهش با استفاده از روش کیفی تحلیل مضمون به استخراج الگوی مفهومی معنویت از دیدگاه مقام معظم رهبری پرداخته و نشان می دهد پنج مضمون فراگیر «بازاندیشی مفهومی معنویت»، «عوامل واگراساز معنویت»، «عوامل همگراساز معنویت»، «سه گانه همسونگر» نوعی معنویت «انقلابی-سیاسی غایت نگر» را برساخته است که به «زیست مبتنی بر حیات طیبه» می انجامد. همچنین به دست می آید که «اخلاق» از یک سو در بازآفرینی مفهومی معنویت، نقش مهمی دارد؛ به نحوی که گاه اخلاق با معنویت همسان تفسیر می شود، از سویی دیگر، در میان عوامل همگراساز، توجه به تزکیه و تهذیب نفس به عنوان مقدمه اخلاق، از برجستگی بیشتری برخوردار است. این امر در مضمون فراگیر «زیست غایتمندانه» نیز به عنوان راهبر تمام فعالیت های اجتماعی به دست می آید، به نحوی که می توان گفت در کنار سه عنصر اساسی معنویت، عقلانیت و عدالت، توجه به روح اخلاق در تبیین حیات طیبه مد نظر است؛ همچنین معنویت، روح و بنیان اخلاق بوده و عقلانیت به عنوان ابزار شناخت در تلفیق با عدالت، حیات طیبه را می سازد که در آن نیازهای فردی و اجتماعی بشریت با نگاهی جامع دیده شده است.