«مطالعات معنویت»؛ حوزه مطالعاتی یا رشته دانشگاهی؟

به تبع گسترش علاقه به معنویت، مطالعات معنویت نیز روز به روز در حال رونق است. اما مواجهه با انبوهی از مطالعات در زمینه معنویت این پرسش را در ذهن ایجاد می کند که آیا رشته ای با نام «مطالعات معنویت» به وجود آمده است یا اینکه این مطالعات در حد مطالعات پراکنده و یا دست کم در حد تشکیل حوزه جدید مطالعاتی است. در این مقاله پس از معرفی انواع پژوهش های موجود در این باره با تمرکز بر مطالعاتی که به شکل ثانویه به دسته بندی و ترسیم اطلس مطالعات معنویت در غرب اقدام کرده اند، با روش استنادی در پی یافتن رشته مستقل «مطالعات معنویت» در سه زمینه مطالعات اجتماعی، مطالعات دینی و مطالعات الهیاتی خواهیم بود. یافته این پژوهش آن است که در این میان تنها در زمینه مطالعات الهیاتی است که محققان از شکل گیری رشته مستقل «معنویت» خبر داده اند. البته این ادعا نیازمند ارزیابی است. مقاله حاضر پس از معرفی متخصصان، گروه های علمی و آثار تولیدشده در این عرصه، تلاش می کند با رویکرد پسینی به ارزیابی این ادعا پرداخته و پاسخی برای این پرسش فراهم آورد که آیا معنویت یک رشته دانشگاهی است و یا یک حوزه مطالعاتی؟