بررسی اثرات کاربرد نانوذرات سیلیسیم و مایکوریزا بر عملکرد کمی و کیفی گندم تحت تنش خشکی انتهای فصل رشد

به منظور بررسی امکان کاهش اثرات منفی تنش گرمایی انتهای فصل گندم با استفاده از نانوذرات سیلیس و مایکوریزا، این آزمایش در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به صورت اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در سال زراعی 99 - 1398 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان اجرا شد. عامل اصلی قطع آبیاری آخر فصل در سه سطح شاهد (آبیاری معمولی)، قطع آبیاری از مرحله گلدهی و قطع آبیاری از مرحله شیری شدن تا انتهای رشد و عامل فرعی اول، نانوذرات سیلیسیم در سه سطح عدم مصرف نانوذرات سیلیسیم، نانوذرات سیلیسیم 40 میلی گرم در لیتر و نانوذرات سیلیسیم 80 میلی گرم در لیتر و عامل فرعی دوم، کود زیستی مایکوریزا در دو سطح عدم استفاده از مایکوریزا و مصرف مایکوریزا بودند. اثر متقابل تیمارهای سه گانه نشان داد که در تیمار آبیاری معمولی + نانوذرات سیلیس 40 میلی گرم در لیتر + مایکوریزا، بیشترین عملکرد دانه (5279 کیلوگرم در هکتار)، وزن هزاردانه (87/36 گرم)، تعداد دانه در سنبله (3/46 عدد)، تعداد سنبله در مترمربع (699 عدد)، عملکرد پروتیین خام دانه و عملکرد بیولوژیک (774 و 15150 کیلوگرم در هکتار) حاصل گردید، از طرفی در تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی و عدم مصرف نانوذرات سیلیس و مایکوریزا بیش ترین درصد پروتیین خام دانه (33/17 درصد) به دست آمد. شایان ذکر است که بیش ترین شاخص برداشت (70/37 درصد) به تیمار قطع آبیاری در مرحله شیری شدن + 80 میلی گرم نانوذرات سیلیس + تلقیح مایکوریزا تعلق داشت. در این آزمایش بین بیش ترین و کمترین عملکرد دانه، عملکرد پروتیین و عملکرد بیولوژیک اختلاف 45/60، 22/40 و 91/55 مشاهده گردید. نتایج نشان داد که استفاده از کود زیستی مایکوریزا و نانوذرات سیلیس در جهت افزایش کمی و کیفی گندم به خصوص در اواخر فصل رشدمفید واقع شدند. با توجه به این که منابع سیلیس و قارچ مایکوریزا با کمترین هزینه تهیه می گردند، بنابراین پیشنهاد می گردد کشاورزان به منظور تولید بیشتر از نهاده های فوق در کشت گندم استفاده نمایند.