در تقابل با انگاره ی غالب: تاملی بر کتاب های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم

اوج‌گیری جنبش اجتماعی فمینیسم در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی ابعاد گوناگون دنیای هنر را به‌ چالش‌کشیده است. توجه فمینیست‌ها به هنر پیامد منطقی تعهد اصلی فمینیسم یعنی پرداختن به نگرش‌هایی است که زنان و مردان درباره‌ی موقعیت زنان در جامعه‌ی عصر خود داشته‌اند. هنر برآمده از این جنبش، با تفسیر و ابطال تعمدانه‌ی معنای تمامی ارزش‌های زیبایی‌شناختی سنتی و با به‌چالش‌کشیدن مفهوم هسته‌ی مرکزی هنر و تمرکز قدیمی تاریخ هنر بر نقاشی و معماری و مجسمه‌سازی، به جنبش‌های مهم هنری پیوسته و خود باعث ایجاد جنبش‌هایی در درون آن نیز شده است. تصویرگری نیز به‌عنوان شاخه‌ای از هنرهای تجسمی که هم در گفتن داستان و هم در به اشتراک‌گذاری اطلاعات و به همان میزان در درک ما از دنیای مدرن نقش اساسی برعهده داشته است‌، از این امر مستثنی نیست. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که نظریه‌های فمینیستی چگونه در آثار هنری معاصر به‌ویژه در زمینه‌ی تصویرسازی بازتاب یافته است. در این راستا در حوزه‌ی تصویرسازی کتاب‌های کودکان از میان آثار دو تصویرگر ایرانی کتاب دو دوست از هدی حدادی و کتاب طوطی و بازرگان از مرجان وفاییان که رویکردهای فمینیستی در آن‌ها به چشم می‌خورد، به‌عنوان‌ نمونه انتخاب شدند. نتیجه‌ی این مطالعه نشان می‌دهد که رویکرد فمینیستی را در آثار این دو تصویرگر با فراتررفتن از کلیشه‌های جنسیتی و مطرح‌کردن مسایلی همچون قدرت انتخاب و فاعلیت زنان، ارتباط زن-زن و زن-طبیعت، حضور زنان در عرصه‌ی عمومی و جایگاه شغلی زنان در ارتباط با ساختار قدرت می‌توان دید.