تحلیل تحقق پذیری اهداف کمی پژوهش و فناوری در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

پایش و ارزیابی مستمر پژوهش و فناوری مبنایی برای سیاست گذاران فراهم می کند تا با دیدی جامع به سیاست گذاری مبتنی بر شواهد و یا اصلاح سیاست های پژوهش و فناوری بپردازند. هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل میزان تحقق اهداف کمی پژوهش و فناوری در برنامه ششم توسعه بر اساس رویکردی نظام مند ذیل چهار دسته شاخص های دروندادی، بروندادی، پیامدی و اثرگذاری و متعاقبا استخراج درس آموزه های کلیدی در راستای تنظیم سند برنامه های آتی توسعه کشور است. بر این اساس از روش شناسی کیفی مطالعه اسنادی به منظور تحلیل نمایه سنجی داده های ارزیابی عملکرد برنامه ششم توسعه کشور در حوزه پژوهش و فناوری استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از منظر طراحی مفهومی، نظام شاخص گذاری پژوهش و فناوری ذیل برنامه ششم توسعه فاقد توازن کافی است. همچنین، بررسی عملکرد بخش پژوهش و فناوری در طول سال های برنامه ششم و مقایسه آن با اهداف برنامه ریزی شده در برنامه مذکور حاکی از آن است که میزان تحقق شاخص «نسبت اعتبارات پژوهشی دولتی مصوب به تولید ناخالص داخلی (درصد)» با درصد تحقق 32% دارای ضعیفترین سطح عملکرد و شاخص «نسبت تعداد پژوهشگر به جمعیت کشور» با درصد تحقق هدف 114%، دارای مطلوب ترین سطح عملکرد است. در بخش پایانی تاکید می شود به عنوان جایگزین رویکرد منسوخ استفاده از شاخص های مطلق، بکارگیری شاخص های نسبی و ترکیبی، امکان ارزیابی های دقیق تر از تناسب، کارایی، اثربخشی و سودمندی حوزه پژوهش و فناوری، را به همراه می آورد. همچنین سیاستگذاران باید راهکارهای تمرکز بیشتر بر اثرگذاری بلندمدت پژوهش و فناوری در سطح جامعه را با استفاده از شاخص گذاری مناسب، فراهم آورند.