ارزیابی خطر اکولوژیک فلزات سنگین در رسوبات و بافت های مختلف درخت حرا (Avicennia marina) در سواحل خلیج فارس

پژوهش حاضر، به منظور سنجش فلزات سنگین مس، نیکل، سرب و روی در رسوبات، ریشه، ساقه و برگ رویشگاه های مانگرو (Avicennia marina) و از 5 ایستگاه در بندر خمیر واقع در جنوب غربی بندرعباس با سه تکرار در تابستان 1399 انجام شد. علاوه بر این، برخی از پارامترهای ژیوشیمیایی رسوبات بستر این مانگروها مانند شاخص مولر، فاکتور آلودگی و شاخص اریسک اکولوژیک مورد ارزیابی قرار گرفت. الگوی تجمع فلزات در رسوبات به صورت Ni>Pb>Zn >Cu به دست آمد. این الگو برای بافت های ریشه، ساقه و برگ به ترتیب به صورت Ni> Cu>Zn>Pb، Cu>Zn>Ni>Pb و Cu>Zn>Ni>Pb به دست آمد. بر اساس میزان فاکتور تجمع زیستی، بافت های گیاه می توانند شاخص زیستی مناسبی برای فلز مس در منطقه باشند. ریشه نیز می تواند شاخص مناسبی برای فلزات سرب و نیکل محسوب شود. برای فلز روی، بافت های برگ و ساقه شاخص مناسبی در منطقه شناخته شدند. فاکتور انتقال، تنها برای فلزات مس و روی در بافت های ساقه و برگ معنی دار بود که نتایج نشان از رابطه مستقیم بین غلظت مس و روی در ریشه و پس از آن در برگ ها و ساقه ها بود. همچنین بررسی غلظت فلزات در رسوبات در همه ایستگاه ها نشان داد که تنها غلظت فلز نیکل بحرانی بود. علاوه بر این، شاخص های محیط زیستی زمین انباشتگی و فاکتور آلودگی، بیانگر وضعیت آلودگی متوسط در رسوبات منطقه بود. همچنین یافته های شاخص ارزیابی محیط زیستی فلزات سنگین نشان داد که، رسوبات بندر خمیر از نظر شاخص آلودگی اکولوژیک در رده ریسک اکولوژیک کم (RI<150) قرار دارند. به طور کلی روند تجمع فلزات در رسوب و بافت های درخت حرا نشان داد که با افزایش غلظت فلزات در رسوبات، میزان این عناصر در بافت های گیاه نیز افزایش می یابد، بنابراین گونه A. marina می تواند شاخص زیستی برای فلزات سنگین در اکوسیستم مورد مطالعه باشد. علاوه بر این، این گیاه باعث کاهش تحرک و دسترسی زیستی فلزات مورد بررسی در رسوبات این اکوسیستم می شود.