تحلیل محتوا (تکنیک یا روش پژوهش؟): یک مرور روایتی نظام مند

برای دستیابی به توسعه در آموزش، پژوهش و تحقیق سنگ بنای اولیه به شمار می رود؛ از این رو مطالعه روش های پژوهشی برای شناخت علمی و بهبود کیفیت پژوهش اهمیت دارد. تحلیل محتوا یکی از مهم ترین انواع پژوهش است که علی رغم کاربردهای گوناگون آن هنوز تعریف روشنی از آن در زمینه روش تحقیق یا تکنیک بودن نشده است. در این نوشتار سعی بر آن است با استفاده از نظر صاحبنظران به این موضوع پرداخته شود..

مواد و روش ها: 

این مطالعه مروری، روایتی نظام مند است. به منظور انجام این مطالعه با استفاده از کتب و جستجو در پایگاه های PubMed, Scopus  Web of Science, Science Direct, Google scholar, بین سال های 1940-2022 با کلیدواژه هایContent ,Analysis   Qualitative content analysis, Quantitative content analysis و کلید واژه تحلیل محتوا، روش کیفی، تحلیل محتوی کیفی، تحلیل محتوی کمی در پایگاه های MagIran, SID ,Iranmedex, Irandoc جستجو شد و در نهایت 21 مقاله بررسی شدند.

یافته ها:

 براساس یافته های پژوهش، روش های خاصی برای انجام پژوهش تحلیل محتوا وجود دارد که آن را از سایر روش های تحقیق متمایز می کند. همچنین، اختلاف نظر در بین صاحب نظران در خصوص روش پژوهش یا تکنیک بودن تحلیل محتوا به تاریخچه و سیر تکاملی آن مربوط می شود، به بیانی دیگر انعطاف پذیری بسیار بالای که برای تحقیق در روش تحلیل محتوا وجود دارد، مرهون تغییراتی است که این روش در طول زمان پذیرفته است

نتیجه گیری: 

تحلیل محتوا به عنوان یک روش علمی مستقل است که از ابتدا تا انتهای تحقیق با پژوهشگر می باشد که هم به تنهایی و هم همراه با فرایندهای کیفی دیگر در راستای رسیدن به الگو یا چارچوبی مفهومی، توصیف و تلخیص داده ها، استنباط از آنها و تدوین نظریه به کار رود