تاثیر تغذیه کنجاله کانولای فرآوری شده با فرمالدهید در دو سطح پروتئین خام بر مصرف ماده خشک، تولید و ترکیب شیر، قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه های شکمبه ای در بزهای شیرده

سابقه و هدف :

به واسطه گرانی نسبی و وابستگی کشور به واردات کنجاله سویا، و نیز با افزایش تقاضا برای منابع پروتیینی جدید، استفاده از منابع پروتیینی گیاهی مانند کنجاله کانولا به عنوان جایگزین مناسبی برای آن مورد توجه است. با توجه به تجزیه پذیری بالای پروتیین کنجاله ها و اتلاف نیتروژن به شکل اوره از طریق ادرار، استفاده از روش های فرآوری کنجاله ها، به منظور کاهش نرخ تجزیه پذیری پروتیین و افزایش سهم پروتیین عبوری می تواند سبب بهبود عملکرد دام و راندمان استفاده از نیتروژن شود. در نتیجه، اثر جایگزینی کنجاله کانولای فرآوری شده با فرمالدهید با کنجاله فرآوری نشده در جیره بزهای شیرده بر مصرف خوراک، قابلیت هضم مواد مغذی، عملکرد تولیدی و برخی فراسنجه های شکمبه ای، و امکان جبران کمبود پروتیین جیره با استفاده از کنجاله فرآوری شده با فرمالدهید در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.

در این پژوهش از هشت راس بز بالغ شیرده نژاد رایینی استفاده شد. پس از تعیین پروتیین خام، کنجاله کانولا با سطوح 8/0 و 2/1 درصد فرمالدهید (به ازای مقدار پروتیین خام کنجاله) فرآوری و در تهیه جیره استفاده شد. جیره های آزمایشی شامل: 1) جیره شاهد، دارای کنجاله فرآوری نشده و 5/14 درصد پروتیین خام. 2) جیره دارای کنجاله فرآوری شده با 8/0 درصد فرمالدهید و 5/14 درصد پروتیین خام، 3) جیره دارای کنجاله فرآوری شده با 2/1 درصد فرمالدهید و 5/14 درصد پروتیین خام، 4) جیره دارای کنجاله فرآوری شده با 2/1 درصد فرمالدهید و 5/12 درصد پروتیین خام بود. فراسنجه های تجزیه پذیری شکمبه ای پروتیین خام کنجاله کانولا با روش کیسه گذاری شکمبه ای تعیین شد و میزان پروتیین قابل تجزیه و غیرقابل تجزیه کنجاله فرآوری شده محاسبه شد. طی هفته نمونه برداری هر دوره، مصرف خوراک و تولید شیر در روز ثبت شد و یک نمونه شیر برای تعیین ترکیب شیر به آزمایشگاه منتقل شد. در روز آخر هر دوره نمونه گیری از مایع شکمبه به منظور تعیین pH، غلظت نیتروژن آمونیاکی و شمارش جمعیت پروتوزوآ انجام شد. همچنین هزینه تمام شده شیر، سود ناخالص از تولید شیر و برآورد اقتصادی جیره های آزمایشی بررسی شد.

فرآوری تاثیری بر درصد پروتیین خام کنجاله کانولا نداشت در حالی که میزان تجزیه پذیری پروتیین خام کنجاله را کاهش داد (05/0>p). مصرف ماده خشک بزها با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری شده افزایش یافت (05/0>p)، اما با کاهش سطح پروتیین خام جیره تغییری نکرد. قابلیت هضم ظاهری ماده خشک، آلی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، پروتیین خام و چربی بین تیمارهای آزمایشی تفاوت معنیداری نداشت. با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری شده با 2/1 درصد، تولید روزانه شیر خام و شیر تصحیح شده افزایش یافت (05/0>p) و کاهش سطح پروتیین خام جیره، سبب افت تولید شیر بزها نشد. تغذیه جیره های آزمایشی بر درصد ترکیبات شیر بزها تاثیری نداشت، بااینحال تولید روزانه چربی، پروتیین، لاکتوز بطور معنیداری با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری-شده با 2/1 درصد فرمالدهید در جیره های با سطوح 5/14 و 5/12 درصد پروتیین خام جیره افزایش یافت. همچنین تفاوتی در pH مایع شکمبه، جمعیت گونه های هلوتریش، سلولولیتیک و انتودینیومورف ها و کل پروتوزوآیی مایع شکمبه مشاهده نشد، اما غلظت نیتروژن آمونیاکی شکمبه بزها با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری شده با 2/1 درصد فرمالدهید کاهش یافت (05/0>p). میانگین هزینه روزانه خوراک مصرفی در گروه های تغذیه شده با کنجاله کانولای فرآوری شده افزایش یافت، سود ناخالص حاصل از تولید شیر در گروه های تغذیه شده با کنجاله کانولای فرآوری شده با 2/1 درصد فرمالدهید بالاتر بود (05/0>p).

فرآوری کنجاله کانولا با 2/1 درصد فرمالدهید سبب بهبود مصرف خوراک و عملکرد تولیدی بزهای شیرده شد، هم چنین فرآوری در این سطح به خوبی اثرات احتمالی کمبود پروتیین خام جیره را جبران کرده و عملکرد کلی بزها با کاهش سطح پروتیین خام نسبت به جیره شاهد (با پروتیین بالاتر) برابر شد. در نتیجه، فرآوری کنجاله کانولا با 2/1 درصد فرمالدهید راهکاری مفید جهت افزایش سطح پروتیین عبوری جیره و بهبود عملکرد تولیدی، همچنین کاهش اتلاف نیتروژن از بدن به نظر می رسد.