گویش نایینی؛ گویشی بازمانده از ایران باستان

گویش شناسی، یکی از شاخه های کاربردی دانش زبانی است که با هدف گردآوری گویش ها، به بررسی علمی، زبان شناختی، جامعه شناسی و مردم شناختی می پردازد. گویش محلی، رکن اصلی و ساختار موجودیت هر قوم و نژاد است؛ از این رو مطالعه و بررسی در جهت زنده نگه داشتن گویش نایینی، به عنوان بخشی از فرهنگ، سنت و آیین شهرستان نایین، ضروری و درخور اهمیت است. گویش نایینی از گویش های مرکزی ایران و دنباله زبان «ایرانی میانه غربی» است و اصالت ادبی و پیوند ناگسستنی و ثابت با زبان «پهلوی ساسانی» دارد. گویش نایینی با گویش های همجوار خود از جمله اردستانی، ورزنه ای، بادرودی، زفره ای، نطنزی و زرتشتیان یزد خویشاوندی نزدیک دارد. روش این پژوهش به صورت توصیفی و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای است و مواد زبانی آن از مجموعه فرهنگ لغت و امثال و حکم و از بین گویش مردم شهر نایین جمع آوری شده است. از نتایج به دست آمده این پژوهش می توان به منظم و سازمان یافته بودن این زبان اشاره کرد، به گونه ای که واژه ها از دو حالت خارج نیست؛ اول کلمه هایی که در این گویش، صورت ویژه ای دارند و ریشه آن ها را باید از فرهنگ اوستا استخراج کرد و دوم واژه هایی که مشتق از الفاظ فارسی معیار هستند و با تغییر حرکات، افزایش، کاهش یا تغییر حروف به زبان محلی نایینی راه یافته اند.