واکاوی قطعه «در جست وجوی زمان از دست رفته» اثر علیرضا مشایخی با تکیه بر تئوری مکمل

در این پژوهش به بررسی تیوری مکمل در موومان اول قطعه ی پیانویی «در جست وجوی زمان ازدست رفته»، اثر علیرضا مشایخی از مجموعه ی «باغ های ایران» پرداخته شده است. به عنوان هدف کلی به مطالعه ی شیوه ی استفاده از تیوری مکمل آهنگ ساز، در طول اثر پرداخته شده و برای دست یابی به این امر، علاوه بر واکاوی تیوری مکمل در دل هر عنصر، ازجمله ساختار فواصل، ملودی و هارمونی، به شیوه ی ادغام عناصر موسیقی ایرانی با المان های موسیقی کلاسیک غرب نیز پرداخته شده است. بسط وگسترش آکردشناسی و ملودی به عنوان دو تکنیک عمده برای پیشبرد این اثر مورداستفاده قرارگرفته اند. آکردشناسی که به طورمداوم در حال استفاده از خویشاوندی های پنجم و ثبات بخشیدن به آن در طول اثر است و نت های تکمیلی به ساختار آن غنا و رنگ تازه ای می بخشند. هم چنین نشان داده شد که آهنگ ساز برای ساختن ملودی، چگونه فواصل را انتخاب کرده، آن ها را با استفاده از نت های تکمیلی پر می کند و به انجام می رساند. استفاده از فضای مدال ایرانی در ملودی ها محسوس است. این تحقیق به شیوه ی توصیفی تحلیلی و برمبنای مطالعه ی کتابخانه ای انجام شده است و درنهایت نشان داده شد که فواصل، ملودی و هارمونی این اثر از قوانین تیوری مکمل که آهنگ ساز آن را در کتاب فرهنگ آهنگ سازی توضیح داده، تبعیت می کنند. در این اثر شاهد توجه آهنگ ساز به روابط ملودیک، نغمه های درون دستگاه های ایرانی (ملودی مدل)، آزادی و سیال بودن موسیقی ایرانی ازلحاظ ریتم و متر هستیم و دیده شد که آهنگ ساز چگونه به کاراکتر موسیقی ایرانی که به صورت دوم های پایین رونده است، توجه کرده است. آهنگ ساز برای رنگ آمیزی های صوتی در این اثر از آپاژیاتورهای مشدد، کاهش و افزایش بافت، ایجاد فواصل دوم که ایجاد تنش می کنند و گوش را به خود می کشند، چندصدایی های پوشیده و نت های تکمیلی (پهلویی) در دل هارمونی بهره برده است. در این قطعه پی می بریم که خویشاوندی های پنجم در همه جا ثبات خود را حفظ می کنند و با اضافه شدن نت های تکمیلی رنگ و جانی تازه می گیرند. ارایه ی مجدد تم را در این اثر به حالت کاهش یا گسترش یافته و ملهم از تم اولیه، بسیار می توان شاهد بود.