اثر تنش شوری بر توراث و نحوه عمل ژن ها در برخی صفات فیزیولوژیکی گیاه جو (Hordeum vulgare L.)

به منظور تعیین وراثت پذیری برخی صفات فیزیولوژیکی تحت تنش شوری در ارقام جو، یک تلاقی دی آلل 7×7 یکطرفه در سال 1396- 1395 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، انجام شد. بذور F1 حاصل به همراه والدین در یک آزمایش گلدانی در گلخانه و در شرایط بدون تنش (شاهد) و تنش شوری 8 و 12 دسی زیمنس بر متر، کاشته شدند. بعد از اعمال تنش شوری، صفاتی نظیر شاخص کلروفیل برگ، پارامترهای فلورسانس کلروفیل و هدایت روزنه ای، اندازه گیری شدند. وراثت پذیری خصوصی صفات از 16/0 تا 54/0 متغیر بود، در حالیکه وراثت پذیری عمومی صفات، بالا بوده و از 70/0 تا 87/0 متغیر بود. درجه متوسط غالبیت در تمام موارد بزرگتر از یک بود که حاکی از کنترل صفات توسط اثرات فوق غالبیت است. ضریب همبستگی بین میانگین والدین و جهت غالبیت نشان داد در صفت هدایت روزنه ای، آلل های غالب باعث افزایش مقدار صفات مذکور می شوند. در حالیکه در بقیه صفات، چنین رابطه ای مشاهده نگردید. بر اساس اثرات قابلیت ترکیب عمومی (GCA) می توان نتیجه گرفت که والدین افضل، ریحان و صحرا، آلل های مطلوبی برای هدایت روزنه ای دارند. ارقام افضل، نصرت، و یوسف، آلل های مطلوبی برای محتوی کلروفیل داشتند و ارقام افضل، نصرت، والفجر و کویر، آالل های مناسبی برای فلورسانس کلروفیل دارا بودند. با توجه به اینکه هدایت روزنه ای در بین صفات، بیشترین وراثت پذیری خصوصی را داشته و با توجه به سرعت بالای غربالگری توسط دستگاه های هدایت سنج و توان عملیاتی بالا، می توان از این صفت در گزینش تحمل به شوری در نسل های اولیه اصلاحی جو استفاده کرد