دارالفنون: نیای پلی تکنیکی دانشگاه ایرانی

در روایت غالب بر تاریخ نگاری، سیاست گذاری و مدیریت آموزش عالی ایران در دو دهه اخیر از تکامل خطی تاریخی نهاد دانشگاه از دانشگاه نسل اول/ آموزشی/ فرانسوی/ ناپلیونی به نسل دوم/ پژوهشی/ آلمانی/ هومبولتی و نهایتا نسل سوم/ کارآفرینی/ امریکایی/ استارت آپی در ایران و جهان بسیار سخن به میان می آید. با این حال مرور ادبیات نظری موجود در زبان فارسی نشان می دهد که تا کنون جز کلیاتی پراکنده، مطالب چندانی در باره چیستی دانشگاه نسل اول یا همان دانشگاه ناپلیونی/ فرانسوی/ آموزشی و تطابق تاریخی آن با دانشگاه فرانسوی نسل اول در ایران یعنی دارالفنون مطرح نشده، و حال آنکه سنگ بنای آموزش عالی در ایران و شاکله اصلی است که الگوهای دوم و سوم بر آن افزوده شده اند. با هدف پر کردن این خلا فکری-تاریخی، این مقاله در گام اول به معرفی ایده دانشگاه پلی تکنیک به عنوان دانشگاه فرانسوی نسل اول در چارچوب دولت انقلابی ناپلیون و گفتمان تکنوکراسی دولتی و نظام سیاست پوزیتیویستی سن سیمون و کنت پرداخته و سپس تاسیس یک دانشگاه پلی تکنیک را در ایران با بررسی تاریخی جایگاه نهادی دارالفنون در تنظیمات عصر ناصری و حکمرانی در حال نوسازی دولت واکاوی می کند. در انتها برخی دلالت های تاسیس دارالفنونی دانشگاه ایرانی برای مطالعات آتی حوزه آموزش عالی و سیاست گذاری آن پیشنهاد می شود.