بررسی ارتباط حافظه روندی و دستور زبان در کودکان طبیعی فارسی زبان: یک مطالعه مقدماتی

 یکی از اجزای اصلی حافظه طولانی مدت، حافظه روندی است. یادگیری روندی می تواند در حوزه های مختلف از جمله کلامی و حرکتی ارزیابی شود. یادگیری در حافظه روندی در 3 مرحله یادگیری اولیه، تحکیم و حفظ اتفاق می افتد. تکالیفی برای ارزیابی حافظه روندی وجود دارد، اما هیچ یک به طور هم زمان یادگیری روندی در حوزه ها و مراحل مختلف یادگیری را بررسی نکرده اند. همچنین براساس مدل اخباری روندی، پیش بینی می شود بین عملکرد افراد در حافظه روندی و دستور زبان ارتباط وجود داشته باشد. بنابراین هدف مطالعه حاضر طراحی تکلیف جست وجوی متوالی برای ارزیابی هم زمان حافظه روندی در 2 حوزه کلامی و حرکتی و در مراحل مختلف یادگیری و تعیین پایایی آن بود. همچنین ارتباط بین حافظه روندی و مهارت های دستوری بررسی شد.

این مطالعه در مرحله اول به صورت روش شناسی و در مرحله دوم به صورت توصیفی تحلیلی انجام شد. در مرحله اول، براساس مرور متون و با نظر 3 متخصص آسیب شناس گفتار و زبان، کلمات دارای ویژگی های روان زبان شناختی مناسب از مجموعه نامیدن تصویری فارسی انتخاب شدند و تصاویر متناظر با آن ها تعیین شد. تکلیف با استفاده از زبان برنامه نویسی جاوا طراحی شد. روایی صوری تکلیف، بررسی و بعد از انجام اصلاحات، پایایی تعیین شد. روایی صوری تکلیف بر روی 10 شرکت کننده طبیعی و پایایی آزمون بازآزمون بر روی 15 شرکت کننده 7 تا 9 ساله طبیعی که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، بررسی شد. در مرحله دوم برای بررسی ارتباط بین عملکرد در تکلیف جست وجوی متوالی و مهارت های دستوری ، 20 کودک 7 تا 9 ساله طبیعی با روش نمونه گیری ترکیبی انتخاب شدند. هر کودک در 3 مرحله یادگیری اولیه، تحکیم (24 ساعت بعد) و حفظ (یک هفته بعد) در معرض تکلیف در حوزه کلامی قرار گرفت و سپس همین مراحل در حوزه حرکتی اجرا شد. مهارت های زبانی هر کودک با استفاده از آزمون رشد زبان تعیین و سپس رابطه بین این 2 مهارت مشخص شد. روش های آماری مورد استفاده، شامل ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر بود. 

یافته ها:

 مقادیر همبستگی بین 2 بار اجرا در مرحله یادگیری اولیه، برای متغیر زمان واکنش در حوزه های کلامی و حرکتی به ترتیب 0/84 (0/001˂P) و 0/80 (0/001˂P) و برای متغیر صحت پاسخ در حوزه های کلامی و حرکتی به ترتیب 0/81 (0/011=P) و 0/77 (0/026=P) به دست آمد. در مرحله تحکیم و حفظ، ضریب همبستگی برای متغیر زمان واکنش در حوزه های کلامی و حرکتی به ترتیب 0/737 (0/002=P) و 0/743 (0/001=P) و برای متغیر صحت پاسخ در حوزه های کلامی و حرکتی به ترتیب 0/624 (0/13=P)، 0/916 (0/001˂P) بود. نتایج نشان داد بین دستور زبان و یادگیری روندی در حوزه کلامی در مرحله تحکیم ارتباط معنادار وجود دارد (P= 0/045 , P=0/491, 0/797-0/016=CI).

نتیجه گیری: 

تکلیف جست وجوی متوالی، تکلیفی پایا برای ارزیابی مراحل مختلف حافظه روندی در دو حوزه کلامی و حرکتی است. بنابراین می توان از این تکلیف برای ارزیابی حافظه روندی در کودکان طبیعی 7 تا 9 ساله استفاده کرد. یافته های مطالعه حاضر، پیش بینی های مدل اخباری روندی را در مرحله تحکیم حوزه کلامی تایید کرد.