غزلیات سلطان ولد و جهان نگری مکتب ملامتیه

بهاءالدین سلطان ولد فرزند ارشد مولانا جلال الدین از اقطاب طریقه مولویه است که اشعارش تجلی گاه اندیشه های مختلف عرفانی، حکمی و کلامی است؛ وی که از فیض صحبت بزرگانی چونان شمس تبریزی و برهان محقق ترمذی بهره برده است، تسلط زیادی به جهان نگری عرفای قبل از خود دارد؛ به گونه ای که با خلق آثاری ضمن تشریح تعالیم پدرش مولانا و دیگر بزرگان طریقه مولویه، اندیشه های بکری در عرصه های مختلف ارایه می دهد. این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی انجام می شود، به بررسی مضامین ملامتی و مباحث مربوط با آن مانند رندی و قلندری می پردازد.غور در غزلیات سلطان ولد آشکار می کند که وی چونان بزرگان طریقه مولویه از مکتب ملامتیه تاثیر بسیار پذیرفته است. ولد پای به کوی ملامت می نهد و علم و دانش را رها می کند و از قید خوشنامی می رهد، ساقی و مطرب را مورد خطاب قرار می دهد و سالکان را به شرب خمر تحریض می کند و بر منش رندانه و سیرت قلندرانه خود می نازد. وی به شیوه قلندران تابوهای مختلف را می شکند و از طاعت و مناجات روی بر می تابد. ولد اذعان می کند که می منصوری خاص اولیای حق است و این قوم را با می انگوری ارتباطی نیست. ساقی در غزلیات ولد غالبا به حضرت حق یا اولیای الهی اطلاق می شود، لیکن محتوای غزلیات دیوان، نگرش ملامتی شاعر را نشان می دهد. بسامد بالای کلمه مطرب و اصطلاحات مربوط به موسیقی نیز حکایت از منش ملامتی ولد دارد که علاقه او را به مبحث سماع و میراث قلندران آشکار می کند.