تحلیل علی مولفه های تاثیرگذار بر مدیریت مراتع از دیدگاه کارشناسان و خبرگان (مطالعه موردی:جنکل ها و مراتع استان کرمانشاه)

عوامل متعددی باعث تغییرات منفی در وضعیت کیفی و کمی مراتع می گردد که به سیر نزولی و تخریب شدید خاک و پوشش گیاهی و در نهایت باعث کاهش درآمد بهره برداران، وقوع سیلاب های مخرب،  مهاجرت روستاییان و عشایر به شهر و فقر بهره بردار منجر می گردد. یکی از این عوامل مدیریت مراتع است .با توجه به ضرورت مدیریت مراتع هدف از این پژوهش تحلیل علی مولفه های تاثیرگذار بر مدیریت مراتع استان کرمانشاه است.

روش پژوهش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه است که به صورت تصادفی 31 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب گردید که پرسشنامه ها در اختیار آنها قرار گرفته و در نهایت 28 نفر بازگردانده شد. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود که با توجه به مرور زمینه تحقیق و انجام مصاحبه های فردی با کارشناسان و مدیران اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه طراحی گردید. پرسشنامه مشتمل بر دو بخش است. بخش اول مربوط به مشخصات فردی پاسخگویان شامل جنسیت، سن، میزان تحصیلات، شغل، تعداد خانوار و درآمد بود. بخش دوم سوالات مربوط به مدیریت مراتع بود و در قالب طیف لیکرت پنج سطحی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر اصلاحی استادان دانشگاه رازی کرمانشاه و کارشناسان و پس از انجام اصلاحات لازم در چند مرحله تایید شد. در تحقیق حاضر از روش آلفا کرونباخ برای سنجش قابلیت اعتبار ابزار اندازه گیری استفاده گردید.

نتایج به دست امده از عوامل پنج گانه در مدیریت مراتع، قوانین و مقررات بیشترین و مشکلات انسان ساخت کمترین مقدار از بارهای عاملی را تبیین می نمایند. همچنین روایی همگرا یا میانگین واریانس استخراج شده (AVE) برای شاخص برنامه ریزی 766/0، شاخص مشکلات انسان ساخت 711/0، شاخص قوانین و مقررات 799/0، شاخص مهارت فردی 526/0 و شاخص نظارت 626/0 به دست آمد، هم چنین مقدار ضریب قابلیت اطمینان ساختاری یا پایایی ترکیبی (CR) برای شاخص برنامه ریزی  755/0، شاخص مشکلات انسان ساخت  737/0، شاخص قوانین و مقررات 802/0 و شاخص مهارت فردی  514/0 و شاخص  نظارت 526/0 به دست آمد که نشان از مناسب بودن این زیر مقیاس ها است. بیشترین اثر غیرمستقیم بر مدیریت مراتع عبارتند از چند سطحی بودن اهداف برنامه، نظام بهره برداری نامناسب توسط کشاورزان، حاکمیت شیوه های غیراصولی و غیرعلمی در کشاورزی روش های شخم نامناسب، ضعف مکانیزاسیون، عدم بازدارندگی و ضمانت اجرای در قوانین ارزیابی مراتع و عدم نظارت جامع مدیریتی در کل چرخه و در مقابل، کمترین آن ها به ترتیب مربوط به متغیرهای استقبال پایین مدیران از برنامه ریزی و عدم شناخت و آگاهی مردم در مورد استفاده درست از مراتع است.

نتایج نشان داد شاخص های برنامه ریزی (30/0)، مشکلات انسان ساخت (18/0)، قوانین و مقررات (66/0)، مهارت فردی (46/0) و عامل نظارت (22/0) بارهای عاملی را تبیین می نماید. طراحی سیاست ها و اقدامات مدیریتی که می تواند به طور موثر مسیر بهبود وضعیت موجود مراتع را به سمت مطلوب تغییر دهد ضروری است. این مهم نیازمند درک عمیق از نحوه تصمیم گیری، برنامه ریزی و عملیاتی نمودن طرح ها توسط مدیران است.