تحلیل نظام های گفتمانی نشانه معناشناسی در نمایشنامه دنیای مطبوعاتی آقای اسراری اثر بهرام بیضایی

پرسمان اصلی پژوهش حاضر، که با رویکرد نشانه معناشناسی گفتمانی و مبتنی بر روش تحقیق پیکره ای انجام شده است، چگونگی رقابت انواع نظام های گفتمانی در نمایشنامه دنیای مطبوعاتی آقای اسراری اثر بهرام بیضایی و همچنین چگونگی فرآیند تولید معنا در این رقابت گفتمانی است. در این پژوهش، علاوه بر تحلیل نظام های گفتمانی و واکاوی هر یک از آنها در نمایشنامه، به تحلیل رقابت میان نظام های گفتمانی در فرآیند تولید معنا پرداخته شده است. مشاهده می شود که «رخدادی مبتنی بر تصادف»، در وضعیت روزمره سوژه، گسست ایجاد می کند و «نظام گفتمانی شوشی» که به دلیل رشک و غبطه در وضعیت او نفوذ کرده است، تا آنجا پیش می رود که شوش جای خود را به کنش می دهد و آغاز نمایشنامه را با مسلط شدن «نظام گفتمانی کنشی»، رقم می زند. درواقع کنش از فرآیند حسی-ادراکی، پیشی می گیرد و نمایشنامه از مرکزیت یک نظام گفتمانی خارج می شود. اتصال اسراری با ابژه ارزشی و انفصال شیرزاد که صاحب آن است، وضعیت های گفتمانی «کنش» و «شوش» را در رقابت با یکدیگر پیش می برد. در طول نمایشنامه، در گفتمان تنشی که میان شخصیت ها شکل می گیرد، گاهی نظام کنشی بر سوژه حاکم می شود، گاهی نظام شوشی و از صحنه پنجم، فرآیند بوشی نیز آغاز می شود و شوش را دچار اضمحلال می کند. مسیله هویت سوژه ها نیز با معناهای دیگری روبرو می شود و در نتیجه آنها با عبور از مراحل مختلف گفتمانی، به نفی دازاین قبلی در صحنه هفتم دست می یابند.