معرفی و تحلیل یافته های باستان شناسی پیش از اشکانی شهر همدان با تاکید بر نتایج کاوش محوطه میدان

درحالی که منابع مکتوب تاریخی به صراحت به پیشینه استقراری شهر همدان در دوران ماد، هخامنشی، سلوکی و اوایل اشکانی اشاره می کنند، با گذشت بیش از یک قرن کاوش های باستان شناسی در این شهر، هنوز شواهد قابل اتکایی از این بازه زمانی به دست نیامده است. به نظر می رسد تمرکز مطالعات باستان شناسی شهر همدان در محدوده امروز تپه هگمتانه و فقدان توجه به مناطق بیرونی آن به دلیل وجود بافت متراکم شهری، یکی از مهم ترین دلایل عدم دستیابی به شواهد قابل اتکا از این دوران در این شهر است. از این روی در این پژوهش با هدف معرفی و تحلیل نتایج کاوش محوطه میدان که در محدوده ای خارج از محوطه امروز هگمتانه و تقریبا در مرکز بافت تاریخی شهر قرار دارد، چگونگی وضعیت استقراری شهر همدان در بازه زمانی دوره ماد تا اوایل اشکانی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در کاوش محوطه میدان که در سال 1396 در پی عملیات عمرانی در مرکز میدان امروز امام خمینی به انجام رسید سه دوره فرهنگی شناسایی گردید. براساس گاهنگاری نسبی که با تاکید بر مقایسه یافته های فرهنگی، ازجمله گونه های شاخص سفالی صورت گرفته است؛ دوره II و III این محوطه در بازه زمانی دوره ماد تا اوایل اشکانی قرار دارد. کشف گونه های شاخص سفالی دوران ماد، هخامنشی، سلوکی و اوایل اشکانی به همراه ساختارهای معماری پراکنده مانند پاره دیوارها و یا چاله های زباله در این محوطه نشان از کاربری استقراری آن در دوران مورد اشاره دارد. براساس نتایج کاوش، به نظر می رسد محوطه میدان در بازه زمانی دوره ماد تا اوایل اشکانی به عنوان بخشی از بافت مسکونی شهر همدان مورد استفاده قرار گرفته است؛ از این رو شناسایی لایه های برجا و یافته های فرهنگی شاخص در این محوطه، به شکل مستند وجود پیشینه استقراری شهر همدان در دوران ماد، هخامنشی، سلوکی و اوایل اشکانی را تایید می نماید.