نمودهای ایزد بهرام برروی گچ بری های دوره ساسانی

هنر گچ بری دوره ساسانی در تاریخ هنر ساسانیان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا این هنر صرفا به منظور تزیین بناها نبوده، بلکه ایجاد آن ها با اهداف مذهبی همراه بوده است. یکی از مهم ترین موضوعات هنرگچ بری در دوره ساسانی، نقوش ایزد بهرام است که در محوطه هایی چون: حاجی آباد، تپه حصار، ام الزعتر، چال ترخان، نظام آباد، تپه میل، کاخ I کیش، تل داروز، برزه قوواله، بنای اعیانی جهانگیر ایوان و قطعاتی گچی از محوطه های نامعلوم به دست آمده اند. باوجود این که مطالعه محققان و باستان شناسان مختلف برروی آثار گچ بری دوره ساسانی از اوایل دهه 1930م. انجام شده است، اما تاکنون درمورد تعیین هویت پلاک های گچی مرتبط با «ایزد بهرام»، پژوهش های اندکی صورت گرفته است؛ لذا هنوز جنبه های مبهمی درمورد نمودهای مختلف ایزد بهرام در هنر گچ بری دوره ساسانی وجود دارد. در این پژوهش، پرسش هایی بدین شرح مطرح می گردد: 1. نمودهای ایزد بهرام برروی گچ بری های دوره ساسانی شامل چه مواردی می شود؟ 2. براساس مطالعه نقوش گچ بری دوره ساسانی، چه نمودهایی از ایزد بهرام دارای اهمیت بیشتری بوده است؟ در اوستا  از ایزد بهرام به عنوان الهه نگهبان پیروزی ها و غلبه بر دشمنان یاد شده است که 10 نمود برای آن ذکر شده است. با مطالعه برروی نقوش گچی محوطه های ساسانی به روش کتابخانه ای توصیفی-تحلیلی، می توان گفت که برخی از این نمودهای مختلف ایزد بهرام حضوری پر رنگ داشته است. نقوش گچ بری که می توان آن ها را با نمودهای ایزد بهرام مرتبط نمود شامل: قطعات گچی با نقش قوچ، بز شاخ دار، سرگراز، شاهین و به خصوص بال های شاهین و قطعات گچی با نقوش ترکیبی نیم تنه انسان با بال، قوچ بال دار و اسب بال دار است. در تمامی این قطعات گچی نیز روبان های برافراشته و مواجی دیده می شود. از نمودهای مختلف ایزد بهرام، دستارهای برافراشته به نشانه باد تند و بال های شاهین، بیشترین اهمیت و فراوانی را در هنر دوره ساسانی دارند.