بررسی وضعیت سامانه های مدیریت اطلاعات پژوهشی در ایران: تولید یک ابزار اعتبارسنجی

یکی از مهم ترین چالش ها در حوزه ی مدیریت اطلاعات پژوهشی، استفاده از نرم افزارهای معتبر و باکیفیت جهت مدیریت منابع پژوهشی در حوزه ی سلامت است. این مطالعه با هدف تولید ابزار اعتبارسنجی سامانه های مدیریت اطلاعات پژوهشی در کشور ایران انجام گردیده است.

این مطالعه از نوع توصیفی است که در دو مرحله انجام گردید. در مرحله ی اول یک ابزار اعتبارسنجی سامانه های مدیریت اطلاعات پژوهشی(پژوهان- پژوهشیار- ژیرو- یکتاوب- کایپر) طراحی گردید. در مرحله ی بعد به منظور اطمینان از روایی یا اعتبار ابزار تولید شده، به یک بررسی خودارزیابی از کاربران و دست اندرکاران سامانه های مدیریت اطلاعات پژوهشی دانشگاه های علوم پزشکی کشور اقدام شد. لذا این ابزار در اختیار 104 پژوهشگر از کل کشور قرار گرفت. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار Excel و SPSS تحلیل گردید.

ابزار اعتبارسنجی سامانه های مدیریت اطلاعات پژوهشی شامل 82 شاخص در 4 مولفه: طراحی و معماری نرم افزار(17 شاخص)، قابلیت استفاده و محیط کاربری(16 شاخص)، کاربری حرفه ای(36 شاخص) و مدیریتی(13 شاخص) طراحی گردید. بر اساس نتایج خوداظهاری کاربران، این ابزار دارای 57 ویژگی الزامی، 26 ترجیحی و 4 ویژگی اختیاری تعریف شده است. همچنین نتایج حاصل از اعتبارسنجی انجام شده نشان داد که بیشترین رتبه در حیطه ی معماری، کاربری حرفه ای و مدیریت نرم افزار مربوط به سامانه ی کایپر و در حیطه ی قابلیت استفاده و محیط کاربری مربوط به سامانه ی پژوهان است. در خوداظهاری انجام شده توسط کاربران  به تفکیک سامانه ژیرو 12 مورد، سامانه کایپر 11 مورد، سامانه پژوهان 11 مورد و سامانه پژوهشیار 7 مورد و سامانه یکتاوب 5 موردتایید بالای 75 درصد را دریافت کرده اند. 

ابزار اعتبارسنجی معرفی شده می تواند در ارزیابی سامانه های کنونی مدیریت اطلاعات پژوهشی و انتخاب سامانه های جدید برای به کارگیری در حوزه پژوهش استفاده گردد. علاوه بر این می تواند در بهبود وضعیت موجود سامانه ها و خرید سامانه جدید توسط دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کاربرد داشته باشد.