تعیین موقعیت پنجره های بازخوردی بیوژئومورفیک در حاشیه رودخانه طالقان

پوشش گیاهان حاشیه ای رودخانه، علاوه بر تلاش برای ایجاد یک زیستگاه پایدار بر ویژگی لندفرم های مرتبط نیز تاثیرگذار هستند و می توانند سبب پایداری لندفرم رودخانه ای شوند. در این مطالعه، وسعت فضایی پنجره های بازخوردی بیوژیومورفیک در رودخانه طالقان در دوره 1400-1370 مورد بررسی قرار گرفت.
روش شناسی: در این پژوهش میدانی از 4 دوره تصاویر ماهواره ای و عکس های هوایی مربوط به سال های 1370، 1380، 1385 و 1400 استفاده شد. پس از تصحیح هندسی تصاویر، رودخانه بر اساس روش سیستم واحدهای ژیومورفیک رودخانه ای بازه بندی شد و موقعیت کلنی های گیاهی با مساحت تقریبا پایدر در هر یک از بازه ها تعیین شد. سپس، ویژگی های این پنجره ها شامل فرآیند اکولوژیک (تراکم و قطر ساقه، ارتفاع پوشش گیاهی و پوشش کف)، مورفومتریک (سطح آسیب) و بیوژیومورفیک (وقوع لندفرم های انباشتی بیوژیومورفیک) طی بازدید میدانی بررسی شد. داده ها با استفاده از آزمون آماری مجذور کای و تهیه مدل مفهومی تجزیه و تحلیل شد.

82 پنجره بازخوردی بیوژیومورفیک نسبتا پایدار در حاشیه رودخانه طالقان تشخیص داده شد که در 7/70% از آنها لندفرم های انباشتی بیوژیومورفیک مشاهده شد. فرصت های مناسب برای توسعه کلنی های گیاهی در بالادست رودخانه، به خصوص در بازه های 1 تا 3 مشاهده شد. به سمت پایین دست رودخانه در بازه های 4 و 5 به دلیل افزایش مداخلات انسانی و به خصوص کانالیزه سازی رودخانه، احتمال بسیار کمتری برای توسعه زیستگاه های گیاهی و تاثیر بر ثبات لندفرم رودخانه وجود داشت. ارتباط مستقیمی بین استقرار لندفرم های انباشتی بیوژیومورفیک با قطر و ارتفاع ساقه و تراکم پوشش گیاهی وجود داشت.

در مدیریت رودخانه طالقان، باید به احیای اکوسیستم های حاشیه ای با کاهش سطح مداخلات انسانی و ایجاد زمینه مساعد برای توسعه پنجره های بازخوردی بیوژیومورفیک توجه نمود. استقرار پایدار پنجره بازخوردی بیوژیومورفیک به معنای استقرار پایدار زیستگاه های گیاهی حاوی گیاهان مهندس است که منجر به حفظ و توسعه زیستگاه و نیز ثبات لندفرم می شود.