تعیین عوامل موثر برای ارزیابی میزان ظهور ارزش های انسانی قرآنی در معماری مسکن بر اساس نظر صاحبنظران (نمونه موردی: بررسی تطبیقی مسکن آپارتمانی تهران با مسکن در انتهای دوران سنتی تهران)

تغییر و تحولات الگوهای هویتی در معماری مسکن در مواجهه با معماری مدرن در قرن بیستم باعث شد، گونه‏های جدید از مسکن در جهان و ایران ارایه گردد. در تحقیقات پیشین به صورت پیش فرض مسکن دوران سنتی منطبق با ارزش های دینی و مسکن معاصر (بویژه نوع آپارتمانی) مغایر با آن دانسته شده است. این پژوهش در جستجوی یافتن معیارهای دقیقی براساس اصول اسلامی است که میزان صحت این فرضیه ها را تعیین کند. فلذا تحقیقی با کیفیت سوءال و هدف این پژوهش انجام گردید. سوال پژوهش: کدام ارزش‏های قرآنی در راستای معماری مسکن از قرآن قابل استخراج است؟ و هدف پژوهش: تبیین ارزش‏های انسانی از قرآن در راستای معماری مسکن معاصر. روش تحقیق این پژوهش، مرور متون و منابع وکتابخانه‏ای با استفاده از قرآن و منابع با ارزش اسلامی، و مشاهده میدانی نمونه‏ ها و تحلیل محتوای کیفی مصاحبه‏های میدانی در روش دلفی بصورت نیمه ساختار یافته و عمیق با صاحبنظران حوزه و دانشگاه در تهران انجام گردید. دستاورد این پژوهش: 1- تبیین و تعیین ارزش‏های انسانی حاصل از قرآن در راستای معماری مسکن آپارتمانی معاصر تهران با امتیاز دهی پنج درجه ای توسط صاحبنظران در جدول لیکرت  به ترتیب اهمیت معدل حاصله عبارتند از: امنیت و آسایش (9/4)، محرمیت (8/4)، عبودیت و بندگی (7/4)، کرامت انسانی (7/4)، حریم خصوصی (6/4)، ایمنی، استحکام، استواری (6/4). تواضع و فروتنی (5/4)، عوامل زیستی پایدار (5/4)، خلوت (5/4)، خلاقیت (4/4)، یاد اسماء الله (2/4)، فعالیت پذیری (1/4)، تناسبات (1/4)، قناعت (4)، عزت نفس (4)، نظم (4)، تزییینات کاربردی (9/3)، روابط اجتماعی (9/3)، طبیعت (8/3)، وسعت خانه (7/3).2- میزان تاثیرگذاری زیاد سی و سه شاخص ارزش های انسانی قرآنی بر معماری مسکن سنتی تهران هشتادو پنج درصد و بر معماری مسکن آپارتمانی معاصر تهران پانزده درصد بود. 3- با اجماع نظر صاحبنظران، کاربرد و تجلی حریم نیز بعنوان یکی از ارزش‏های انسانی قرآنی حاصل این پژوهش بعنوان نمونه، در معماری مسکن سنتی و در معماری مسکن آپارتمانی معاصر تهران بررسی شد و نتیجه در (جدول4) ثبت گردید. در تحلیلی دستاورد حاصل از این پژوهش با نتایج مقالات پیشین مقایسه گردید و بعنوان نمادی از کارایی این دستاورد‏ها، نمونه موردی تهران، یعنی مقایسه مسکن قاجاری و آپارتمانی معاصر ارایه گردید. این ارزش‏های انسانی قرآنی، در حال حاضر در معماری مسکن آپارتمانی معاصر تهران، کم رنگ یا وجود ندارند.