نقش مالی و اقتصادی ذمیان ایرانی در مدیریت مخارج در عصر عباسیان (132- 320هجری)

راهیابی ذمیان ایرانی با عناوینی چون کتابت، طبابت، مشاوره و... به دربار خلفای عباسی، زمینه ساز ورودشان به عرصه اقتصاد ومسایل مالی نزدعباسیان بود. بررسی نقش اقتصادی ومالی اهل ذمه درمدیریت هزینه هاونفوذشان دردربارخلفای عباسی ازمباحثی است که کمتر بدان پرداخته شده و موضوع مقاله حاضر است.اگرچه سرزمینهای مفتوحه به سرعت دراختیاراعراب مسلمان قرارگرفت،اماکمی تجربه؛ آنان را وادار به بهره مندی ازتوان اقتصادی ومالی اهل ذمه درمدیریت هزینه هاگردانید. لذا بررسی این موضوع اززاویه مدیریت هزینه های مالی واقتصادی برخی ازذمیان باتوجه به پاره ای ازمقررات ، تبعیض ها وسخت گیری هایی که عباسیان علاوه بردریافت جزیه به ذمیان تحمیل می کردند ازموضوعاتی است که پیش روی پژوهشگر قرارمی گیرد.این مقاله می کوشد براساس نگاهی کارکردی به توضیح وتبیین نقش اقتصادی ومالی ذمیان در دربارخلفای عباسی بپردازد و نشان دهد ذمیان چگونه بر برنامه های اقتصادی و مالی عباسیان تاثیرمی گذاشتند، ونیزنشان دهد به رغم نفوذی که ذمیان دردربارداشتند، چگونه خلفای عباسی بااستفاده حداکثری از ثروت واموال ایرانیان به ویژه ذمیان ازطریق مصادره اموال در جهت ثبات وتداوم حکومت خویش بهره برداری می کردند.