مقایسه اثربخشی «درمان شناختی رفتاری» و «درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد» بر عملکرد جنسی زنان یائسه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر زنجان در سال های 1398 تا 1399

عملکرد جنسی جزء مهمی از زندگی زنان یایسه است و تغییر در آن، به خصوص در یایسگی می تواند بر سلامت آن ها تاثیرگذار باشد. عملکرد جنسی زنان یایسه می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف تعیین مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پدیرش و تعهد بر عملکرد جنسی زنان یایسه انجام شد. 

این پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل زنان یایسه ای بود که طی 5 سال گذشته یایسه شده و دچار مشکلات عملکرد جنسی بودند و برای دریافت خدمات به مرکز بهداشتی و درمانی شهر زنجان در سال های 1398 تا 1399 مراجعه کردند. از میان آن ها 45 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و با استفاده از روش تخصیص تصادفی به 3 گروه 15 نفری تقسیم شدند (2 گروه آزمایش و 1 گروه کنترل). در فرایند اجرای پژوهش گروه کنترل هیچ گونه آزمایشی دریافت نکردند، در حالی که 2 گروه دیگر به عنوان گروه آزمایش در نظر گرفته شدند که در گروه اول، درمان شناختی رفتاری و در گروه دوم، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، هر کدام به مدت 8 جلسه اجرا شد. برای سنجش داده ها از پرسش نامه «شاخص عملکرد جنسی زنان» استفاده شد. داده های حاصل از اجرای پژوهش از طریق تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با نرم افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شد. 

این مطالعه با شناسه IR.ZUMS.REC.1398.328 به تصویب کمیته اخلاق در پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زنجان رسیده است.

روند تغییرات در گروه های آزمایش نسبت به گروه کنترل در مراحل سنجش در متغیر های عملکرد جنسی (25/259= F و 0/001=P) و (4/186= F و 0/049=P) به طور معنادار متفاوت بوده است (0/05>P) و به ترتیب حدود 42 درصد و 13 درصد از تفاوت های مشاهده در متغیرهای عملکرد جنسی ناشی از عضویت گروهی (آزمایش) است. در بررسی اثرات بین گروهی، 2 گروه آزمایش در متغیر عملکرد جنسی (0/004= F و 0/952=P) تفاوت معناداری از نظر آماری وجود نداشت (0/05>P).

درمان شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث بهبود عملکرد جنسی در زنان یایسه شده است. پیشنهاد می شود از این درمان ها برای بهبود عملکرد جنسی زنان یایسه در مراکز بهداشتی استفاده شود.