اثر کاه کلزای فرآوری شده با اوره بر قابلیت هضم مواد مغذی، عملکرد رشد و فراسنجه های خونی بره های نر دالاق

حدود 70 درصد هزینه پرورش دام را هزینه خوراک تشکیل می دهد، بنابراین تهیه جیره غذایی متوازن و ارزان قیمت می تواند نقش مهمی در سودمندی تولید در پرواربندی داشته باشد. یکی از ارزان ترین منابع غذایی برای دام های نشخوار کننده، استفاده از محصولات فرعی کشاورزی است که به مصرف انسان نمی رسند. کاه کلزا یکی از عمده ترین محصولات فرعی زراعی در استان گلستان است که به دلیل بالا بودن ترکیبات لیگنوسلولزی، قابلیت هضم پایینی دارد. فرآوری مواد لیگنوسلولزی با ترکیبات قلیایی با شکستن پیوندهای بین سلولز و لیگنین، می تواند قابلیت هضم و ارزش غذایی این ترکیبات را بهبود بخشد. این تحقیق به منظور بررسی اثر فرآوری کاه کلزا با اوره بر قابلیت هضم مواد مغذی و عملکرد رشد و برخی فراسنجه های خونی بره های پرواری انجام گرفت.

بدین منظور 18 راس بره نر 5 ماهه نژاد دالاق (متوسط وزن 35-30 کیلوگرم) پس از توزین به صورت تصادفی به سه تیمار تغذیه ای تقسیم شدند. گروه شاهد جیره پرواری با نسبت کنسانتره به علوفه (یونجه و کاه به نسبت مساوی) 64:36 بود. در تیمار دوم، 50 درصد کاه گندم با کاه کلزای کوبیده و در تیمار سوم با کاه کلزای عمل آوری شده با اوره جایگزین گردید. پس از دو هفته دوره عادت-پذیری با جیره یکسان و توزین اولیه، تغذیه جیره های آزمایشی به بره ها آغاز و تا پایان دوره 70 روزه پروار ادامه یافت. به منظور تعیین گوارش پذیری، در طی دو هفته خوراک باقی مانده و نمونه مدفوع هر حیوان به صورت روزانه جمع آوری شده و میزان خاکستر نامحلول در اسید به عنوان مارکر داخلی برای محاسبه گوارش پذیری خوراک های آزمایشی استفاده شد. وزن کشی نهایی و نمونه گیری خون در پایان دوره انجام شد. اوره، گلوکز و پروتیین تام نمونه های خون پس از جداسازی سرم، اندازه گیری شد.

میانگین مصرف خوراک روزانه بره های تغذیه شده با جیره حاوی کاه کلزای فرآوری شده (00/925 گرم در روز) به طور معنی داری (05/0>P)، بالاتر از گروه تغذیه شده با جیره حاوی کاه گندم یا کاه کلزای فرآوری نشده (به ترتیب 32/887 و 00/850 گرم در روز) بود. میانگین افزایش وزن روزانه بره های تغذیه شده با جیره حاوی کاه کلزای فرآوری شده نیز به طور معنی داری (05/0>P) بالاتر از گروه تغذیه شده با جیره حاوی کاه کلزای فرآوری نشده بود (09/178 در برابر 53/141 گرم در روز)، اما تیمارهای غذایی اثری معنی داری بر ضریب تبدیل خوراک بره‎ها نداشتند. میانگین قابلیت هضم ماده خشک، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی جیره در تیمار حاوی کاه کلزای فرآوری شده (به ترتیب 30/61، 11/71 و 30/35 درصد) به طور معنی داری بالاتر از جیر ه حاوی کاه کلزای فرآوری نشده (به ترتیب 54/55، 42/66 و 96/27 درصد) و کنترل (به ترتیب 80/58، 82/68 و 76/28 درصد) بود (05/0>P). فرآوری با اوره موجب افزایش معنی دار (05/0> P) قابلیت هضم پروتیین خام جیره نسبت به شاهد گردید (32/60 در برابر 04/54 درصد). سطوح اوره سرم خون در تیمار کاه کلزای فرآوری شده به طور معنی داری بالاتر از تیمار کاه کلزای فرآوری نشده و کاه گندم بود (به ترتیب 82/17، 50/15 و 82/14 میلی گرم بر دسی لیتر، 05/0>P) اما میانگین سطوح گلوکز، پروتیین تام، کلسترول و تری گلیسرید سرم خون در بین تیمارها اختلاف معنی داری نداشت.

نتایج این تحقیق نشان داد که فرآوری کاه کلزا با اوره موحب بهبود ارزش غذایی آن شده و قابلیت هضم مواد مغذی، مصرف خوراک و عملکرد افزایش وزن بره ها را افزایش می دهد.