اثرات افزودن نور قرمز دور به طیف فعال فتوسنتزی، بر خصوصیات رشدی و مورفولوژیکی ریحان (Ocimum basilicum L.) در محیط کنترل شده

نور عامل اساسی برای رشد و نمو در تولید محصولات کشاورزی است. کشاورزی عمودی به طور فزاینده ای برای تولید سبزیجات برگی و گیاهان دارویی توسعه یافته است. مصرف نور بالا مهم ترین مانع در توسعه سیستم کشاورزی عمودی می باشد. ریحان (Ocimum basilicum L.) یکی از محبوب ترین سبزیجات برگی و دارویی مناسب جهت پرورش در کارخانه های گیاهی می باشد. لذا، هدف از پژوهش حاضر، آشکار ساختن پاسخ عملکرد و تولید ماده خشک گیاه ریحان به افزودن نور قرمز دور به طیف فعال فتوسنتری، و در نهایت بررسی اثرات متقابل نور قرمز دور و مجموع تابش روزانه (DLI) بر رشد، مورفولوژی و کارایی مصرف نور در گیاه ریحان می باشد. این آزمایش در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی به مرحله اجرا درآمد. تیمارها شامل مجموع تابش فعال فتوسنتزی روزانه (DLI) در دو سطح 4/6 و 8/10 (مول بر متر بر روز)، و نور قرمز دور در سه سطح صفر، 5 و 20 درصد بر اساس DLI (یا به عبارتی درصد نور دریافت ازLED ها) بود. صفات اندازه گیری شده شامل صفات مورفولوژیکی (وزن تر و خشک برگ، ساقه و گیاه، ارتفاع گیاه و سطح برگ)، رشدی (سطح ویژه برگ و تخصیص ماده خشک به برگ) و تعیین کارایی مصرف نور و تشعشع بود. نتایج نشان داد وزن تر و خشک گیاه، با افرودن نور مادون مادون قرمز در سطح 20 درصد در شرایط DLI بالا (8/10) افزایش یافت که این تغییر به علت افزایش وزن تر و خشک ساقه بود. در نتیجه تخصیص ماده خشک به برگ ها اندکی کاهش یافت، اگرچه به لحاظ آماری معنی دار نبود. مشابه با شرایط DLI بالا، وزن تر و خشک کل، با افزودن نور مادون قرمز (5 و 20 درصد) در شرایط DLI پایین (4/6)، نیز افزایش یافت، اما این افزایش در نتیجه افزایش وزن تر و خشک برگ ها بود و نهایتا منجر به تخصیص ماده خشک بیشتر به برگ ها گردید. سطح ویژه برگ به طرز قابل توجهی در گیاهان رشد یافته در DLI پایین، با کاهش سطح ایستایی فیتوکروم (PSS) در نتیجه افزودن نور مادون قرمز از 88/0 به 82/0، کاهش یافت، که این نتیجه به علت افزایش ماده خشک برگ بود. در همین راستا در گیاهان رشد یافته در DLI بالا با کاهش سطح ایستایی فیتوکروم در نتیجه افزودن نور مادون قرمز از 88/0 به 85/0 سطح ویژه برگ تغییری نکرد. به طور کلی بنظر می رسد پاسخ سندروم اجتناب از سایه در ریحان، هنگامی که در شرایط DLI بالا قرار دارد بیشتر مرتبط با افزایش ارتفاع ساقه باشد و احتمالا تحت شرایط DLI پایین و سطح بالای نور مادون قرمز، بیشتر مرتبط با افزایش سطح برگ و افزایش ارتفاع ساقه باشد.