شناسایی ترکیبات آنتوسیانینی در 10 رقم انگور (Vitis vinifera L.) با روش HPLC-DAD

انگور یا تاک (Vitis vinifera L.) منبع مهمی از ترکیبات فنولی و آنتوسیانینی بوده و این ترکیبات خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدسرطانی قوی دارند. آنتوسیانین ها در درجه اول توسط عوامل ژنتیکی تعیین می شوند. رنگ پوست میوه در انگور، یک عامل مهم و موثر در شناسایی ژرم پلاسم غنی این گیاه و تحت تاثیر مقدار آنتوسیانین است. از آنجایی که حدود 250 رقم از مجموع 800-1000 ژنوتیپ انگور در ایران رشد می کنند، مطالعه ترکیبات آنتوسیانینی در منابع ژرم پلاسمی ضروری است. این مطالعه جهت بررسی تنوع ترکیبات پلی فنولی و آنتوسیانینی در 10 رقم رنگی انگور انجام شد.

در این پژوهش، ارقام فلیم، کریمسون، رد گلاب، صاحبی قوچان، قره شیره، صاحبی ارومیه، سیاه قره باغ، ریش بابا، فلیم سیدلس و لعل بیدانه مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه های انگور رنگی (قرمز و سیاه) زمانی برداشت شدند که مقدار قند آنها در محدوده 19-22 بود و رنگ گیری کامل داشتند. میزان فنول کل در گوشت میوه با روش فولین سیوکالتو انجام شد و از اسید گالیک به عنوان استاندارد استفاده گردید. اندازه گیری فلاونویید کل با روش کالری متری آلومینیوم کلراید و تعیین مقدار آنتوسیانین پوست حبه به روش وانگر (1979) با کمک دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 760 نانومتر انجام شد. اندازه گیری ترکیبات آنتوسیانینی در پوست حبه با روش HPLC-DAD انجام شد. تجزیه واریانس کلیه صفات مورفولوژیکی توسط نرم افزار IBM SPSS 26 و با استفاده از ANOVA یک طرفه انجام شد. همبستگی ژنوتیپ ها و تجزیه PCA و نقشه پراکندگی بر طبق PC1/PC2، با استفاده از نرم افزار آماری SPSS رسم شد. مقادیر فاصله بر اساس روش اقلیدسی محاسبه و دندروگرام با استفاده از روش UPGMA توسط نرم افزار آماری NCSS12 تهیه شد.

نتایج نشان داد که بیشترین غلظت فنول کل به ترتیب مربوط به ژنوتیپ کریمسون (94/16 میلی گرم اسید گالیک بر 100 گرم)، رد گلوب (74/13 میلی گرم اسید گالیک بر 100 گرم) و فلیم (58/13 میلی گرم اسید گالیک بر 100 گرم) بود. در صورتی که، بیشترین مقدار فلاونویید کل مربوط به رقم فلیم (47/36 میلی گرم بر 100 گرم) و رد گلوب (05/10 میلی گرم بر 100 گرم) و بیشترین مقدار آنتوسیانین کل در رقم سیاه قره باغ (56/6 میلی گرم بر کیلوگرم) و قره شیره (09/6 میلی گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. در بین ارقام مورد بررسی، کمترین میزان فنول کل در ژنوتیپ صاحبی قوچان با 88/2 میلی گرم اسید گالیک بر 100 گرم، کمترین میزان فلاونویید کل در ژنوتیپ قره شیره با 56/4 و همینطور کمترین میزان آنتوسیانین کل در رقم فیلم با 23/0 میلی گرم بر کیلوگرم دیده شد. مشتقات مالویدین (کفوییل گلوکوزاید) و نیز پیونیدین و سیانیدین در 100% نمونه ها وجود داشتند. غلظت مالویدین در ژنوتیپ فلیم و رد گلوب در حد جزیی بود و در صاحبی ارومیه و لعل بیدانه مشاهده نشد؛ همچنین، ترکیب پلارگونیدین و مشتقات آن شناسایی نشدند. بیشترین غلظت آنتوسیانین منفرد مربوط به پیونیدین و مالویدین بود. نتایج همچنین نشان داد که بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار بین دلفینیدین- 6-استیل گلوکوزاید و سیانیدین-6 -استیل گلوکوزاید (99/0 =r) بود. مالویدین بیشترین همبستگی را با دلفیدین و پتونیدین نشان داد. بر اساس دندروگرام تجزیه خوشه ای، 10 ژنوتیپ مورد مطالعه از نظر صفات آنتوسیانینی به دو گروه اصلی تقسیم شدند. گروه اول شامل دو رقم سیاه قره باغ و قره شیره بود که از گروه دوم فاصله داشتند.

نتیجه گیری کلی: 

ارقام مورد مطالعه از نظر ترکیبات منفرد آنتوسیانینی و نیز میزان فنول، فلاونویید و آنتوسیانین کل تفاوت های معنی داری نشان دادند. ترکیب پیونیدین و مالویدین بیشترین غلظت را در این ژنوتیپ ها داشتند. ژنوتیپ سیاه قره باغ و قره شیره بیشترین آنتوسیانین کل را نشان دادند.در رقم سیاه قره باغ، بیشترین غلظت پیونیدین (08/54 میلی گرم بر کیلوگرم) و در رقم قره شیره بیشترین غلظت مالویدین (78/42 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) شناسایی شدند. این دو رقم با فاصله از سایر ژنوتیپ ها در گروه مجزایی قرار گرفتند.