تاثیر پاندمی COVID-19 بر گردشگری پزشکی در ایران: یک تحلیل سری زمانی

گردشگری پزشکی به معنی سفر با هدف دریافت خدمات بهداشتی درمانی در خارج از کشور است. بحران کووید-19 بر طیف گسترده ای از کسب و کارهای مرتبط با صنعت گردشگری از جمله گردشگری پزشکی تاثیر گذاشت و باعث کاهش عرضه و تقاضای خدمات سلامت در این بازار شد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر پاندمی کرونا بر گردشگری پزشکی در ایران انجام شد. 

این پژوهش مقطعی در سال 1400 در ایران انجام شد. داده های مورد استفاده در این پژوهش از سامانه آواب وزارت بهداشت در بازه زمانی سال های 97 تا شش ماه اول 1400 استخراج گردید که شامل داده های مربوط به تعداد، مبدا و مقصد گردشگر پزشکی، نوع خدمات مورد استفاده، درآمد سرانه به ازای هر گردشگر پزشکی و درآمد ماهانه ی حاصل از گردشگری پزشکی در دو دوره زمانی قبل و بعد از شیوع پاندمی کووید-19 بود. برای تحلیل داده ها از آزمون های تی گروه های مستقل و رگرسیون سری زمانی منقطع در نرم افزارهای SPSS و 10 Eviews استفاده شد. 

شیوع کووید-19 باعث کاهش 42 درصدی در میانگین ماهانه ی تعداد گردشگر پزشکی، کاهش 45 درصدی در درآمد ماهانه ی حاصل از گردشگری پزشکی و 10 درصد کاهش در درآمد سرانه به ازای هر گردشگر شده است (0/05>P). ورود گردشگر پزشکی از جمهوری آذربایجان، بحرین، عراق و عمان بیش از 80 درصد کاهش داشت و بیشترین کاهش تعداد گردشگر نیز مربوط به شهرهای اهواز، ارومیه، تبریز و شیراز بوده است. در همه ی گروه های تشخیصی به جز زنان و زایمان، کاهش تعداد گردشگر پزشکی بین 50 تا 70 درصدی اتفاق افتاده است. روند کاهشی شاخص های گردشگری پزشکی در سال دوم پاندمی کووید-19 متوقف شده و به صورت روند ثابت ادامه یافته است. 

بحران کووید-19 بر تعداد گردشگران پزشکی و درآمد حاصل از آن در ایران تاثیر منفی داشته است. موفقیت نسبی در مهار کرونا می تواند به بازگشت به وضعیت پیش از پاندمی کمک کند که نیازمند سیاست ها و اقدامات حمایتی و اجرایی مناسب از سوی دولت و بازیگران این صنعت همچون سیاست های تسهیل ورود بیماران، اقدامات بازاریابی، برندسازی و ایجاد تصویر مثبت در نزد مشتریان بالقوه، استفاده از امکانات تله مدیسین برای انجام مشاوره ها و پیگیری و... است.