اثربخشی برنامه توان بخشی شناختی باران بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا

مقدمه و اهداف:

 اوتیسم یک وضعیت ناتوان ساز بالای رشد عصبی است که خصوصیات رفتاری را پوشش می دهد و ریشه در مراحل عصب شناختی و به طور ویژه کارکردهای اجرایی دارد. در پژوهش های متعددی به نواحی مغزی درگیر شامل لوب پیشانی، سیستم لیمبیک، عقده های قاعده ای، لوب آهیانه و مخچه اشاره شده که قشر پیشانی و ارتباطات آن با نواحی مغزی استریاتال و آهیانه در طیف گسترده ای از عملکردهای شناختی مغز به نام کارکردهای اجرایی درگیر است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثربخشی برنامه توان بخشی شناختی باران بر کارکردهای اجرایی (حافظه فعال، توجه پایدار و انعطاف پذیری شناختی) کودکان مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا بود.

مواد و روش ها :

این مطالعه از نوع طرح تک آزمودنی با اندازه گیری مکرر بود. در این نوع طرح، رابطه بین متغیر مستقل و متغیر وابسته بنا بر اندازه گیری های مکرر رفتار آزمودنی قبل و بعد از ارایه متغیر مستقل بررسی می شود. جامعه این پژوهش را کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با عملکرد بالا که در سال تحصیلی 1395 تا 1396 به کلینیک باران در شهر تهران مراجعه کرده بودند، شامل می شد. نمونه ها در پژوهش حاضر براساس نمونه گیری از طریق جامعه دردسترس انتخاب شدند که 3 کودک پسر مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالای 8 تا 11 سال در مقطع ابتدایی هستند. ارزیابی ها برای کودکان در 5 مرحله انجام شد. مرحله اول ارزیابی 2 هفته پیش از شروع درمان بود. مرحله دوم 2 روز قبل از شروع درمان انجام شد. مرحله سوم بعد از 5 جلسه آزمایش درمانی بود که به صورت جلسه 1 ساعته برگزار می شد. مرحله چهارم بعد از 10 جلسه درمان 1 ساعته و در نهایت، مرحله پیگیری به فاصله 4 هفته بعد از پایان درمان انجام شد. برای ارزیابی حافظه فعال از آزمون فراخنای عدد، کلمه و ناکلمه، برای ارزیابی توجه پایدار از آزمون ثبت توجه و برای ارزیابی انعطاف پذیری شناختی از قسمت الف و ب آزمون ردیابی رنگی کودکان استفاده شد. بعد از گردآوری و تحلیل داده ها از روش تحلیل بصری نمودار و اندازه اثر به کار برده شد.

یافته ها :

یافته های حاصل از تفسیر نمودارها در این مطالعه نشان می دهد عملکرد آزمودنی ها در آزمون های فراخنای عدد، کلمه و ناکلمه، ثبت توجه و قسمت الف و ب آزمون ردیابی رنگی کودکان پس از آزمایش بهبود یافته است. همچنین اندازه اثر نشان داد برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حرکات تعادلی برکارکردهای اجرایی (حافظه فعال، توجه پایدار و انعطاف پذیری شناختی) کودکان مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا موثر بوده است. 

نتیجه گیری:

 نتایج پژوهش نشان می دهد توان بخشی شناختی مبتنی بر حرکات تعادلی می تواند باعث بهبود حافظه فعال، توجه پایدار و انعطاف پذیری شناختی کودکان مبتلا به اوتیسم شود.