سمت و سوی روابط عربستان با بریتانیا در متن تحولات جدید منطقه ای

قدرت اقتصادی ناشی از درآمدهای نفتی، نفوذ ایدیولوژیک ناشی از رهبری جهان اسلام و رابطه نزدیک با ابرقدرت ها به خصوص به واسطه نقش این کشور در خرید تسلیحات نظامی از غرب، عربستان را به یکی از مهم ترین بازیگران این منطقه تبدیل نموده است. جهت گیری سیاست خارجی عربستان در سال های اخیر در واکنش به تغییرات سیاسی و امنیتی در منطقه غرب آسیا، رقابت های منطقه ای، نیازهای امنیتی و اقتصادی، نقش پادشاهی جدید عربستان در امور داخلی و خارجی شکل گرفته است. رقابت منطقه ای با ایران تاثیرات خود را بر ورود عربستان به بحران سوریه و جنگ یمن و در مقابل بهبود روابط با رژیم صهیونیستی نشان داده است. اصلاحات داخلی و برنامه توسعه اقتصادی نیز تحت رهبری ولیعهد جدید تاثیرات خود را بر سیاست خارجی از طریق تامین منافع ژیوپلیتیک و ژیواکونومیک در بهبود روابط با دیگر بازیگران مهم جهانی مثل چین و روسیه گذاشته است. پیوندهای تاریخی، منافع مشترک در بسیاری از مسایل منطقه ای، تغییرات ساختاری در روابط بین الملل، نوع نگاه هییت حاکمه جدید عربستان به تحولات بین المللی و همچنین خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا زمینه را برای استمرار و بهبود روابط سیاسی میان دو کشور فراهم نموده است. هرچند در این میان چالش هایی مثل وضعیت حقوق بشر در عربستان در این زمینه وجود دارد. اگرچه عربستان شریک مهم تجاری بریتانیا محسوب می شود اما خیلی در این حوزه در مقایسه با دیگر شرکا بریتانیا نباید اغراق کرد. در این میان، آنچه در روابط دو کشور قابل توجه است روابط نظامی و امنیتی به خصوص خرید تسلیحات است. نکته مهم و مشترک دو کشور در قبال ایران اینکه هم بریتانیا و هم عربستان سعودی با رویکرد 1+5 در بحث برنامه هسته ای ایران یعنی بدون در نظر گرفتن نقش ایران در منطقه در گفتگوها مخالف هستند. از منظر بریتانیا، رفتار ایران در منطقه از دیگر عوامل تهدید نظم بین المللی و تاثیرگذار بر پرونده هسته ای ایران است. سعودی ها نیز افزایش نقش ایران در منطقه را تهدیدی برای اهداف راهبردی خود می دانند. به ویژه، آنها نگران نقش نظامی فزاینده ایران و گسترش نیروهای نایب مورد حمایت ایران هستند. نیاز عربستان به ثبات در بازارهای نفتی، کنار گذاشته شدن عربستان از اولویت های تامین نیازهای امنیتی از سوی آمریکا، درک عربستان از اینکه سیاست انزوا و مهار ایران به نفع ریاض نبوده است، فرورفتن عربستان در باتلاق یمن، نیاز عربستان به ثبات برای پیشبرد چشم انداز 2030 به خصوص تامین امنیت پروژه های اقتصادی و فناورانه در دریای سرخ و در مقابل، نیاز ایران به کاهش فشار حداکثری غرب، تلاش ایران برای جلوگیری از سرعت توسعه روابط میان کشورهای عربی به خصوص عربستان بار رژیم صهیونیستی و همین طور نقش دیپلماسی فعال چین برای تسهیل امنیت انرژی و ثبات در بنادر عربستان در دریای سرخ در راستای پیشبرد پروژه جاده ابریشم ازجمله دلایلی بودند که دو کشور ایران و عربستان را به سوی کاهش تنش ها سوق داد. روابط طولانی مدت عربستان با بریتانیا، نیاز بریتانیای جهانی به تعامل با کشورهای تاثیرگذار در مناطق مهم جهان، روابط امنیتی و به خصوص نقش بریتانیا در کاهش اشتهای ظاهرا سیری ناپذیر ریاض برای خرید تسلیحات، حمایت کامل بریتانیا از عربستان در قبال جنگ یمن، همکاری اطلاعاتی دو کشور در قبال تروریسم، کسب سهم اقتصادی از پروژه های بلندپروازانه عربستان ازسوی شرکت های بریتانیایی، نیاز بریتانیا به امنیت بازار انرژی و نقشی که عربستان در تامین این امنیت می تواند ایفا کند، نشان دهنده تمایل و کسب منافع ملی برای هردو کشور در استمرار و بهبود روابط در سال های پیش روست.