انگلستان و فرایند ملت سازی در ایران (1320 - 1300)

در قرن 19 و پیدایش موج ملی گرایی، فرایند ساخت دولت مدرن در ایران نیز در انقلاب مشروطه تبلور یافت و از آن پس تلاش برای ساخت دولت مدرن یا دولت ملی و فراگیر که بنام قانون و نمایندگان مردم حکومت کند، شکل گرفت. این مساله مستلزم ایجاد اصلاحات و تغییرات در بافت و ساختارهای سیاسی و هم چنین برنامه های جدید در حوزه اقتصاد، فرهنگ و اجتماع بود. روی کارآمدن پهلوی اول و انجام برخی اقدامات و سیاست ها با هدف تقویت وحدت ملی و حفظ یکپارچگی سرزمینی و ساخت هویت ایرانی بر مبانی غرب گرایی و باستانگرایی، اولین سیاست های رسمی دولت - ملت سازی به شمار می رود که طی سالهای 1304 تا 1324 ه.ش. صورت گرفت. در این میان دخالت های استعماری دول خارجی و به ویژه انگلستان در امور داخلی ایران و دامن زدن به اختلافات قومی و هم چنین نفوذ در بدنه نظام سیاسی (شاه و نخبگان) سبب شده تا اقدامات و تلاش های این دوره در مسیری خلاف منافع ملی ایران حرکت کند.هدف این مقاله بررسی اقدامات انجام شده و ابعاد دخالت های استعماری انگلستان در فرایند ملت سازی و شکل گیری هویت ملی مدرن در ایران است که به نظر نگارنده تلاشهای میهن دوستان و رجال وطن پرستی را که قبل از مشروطه و از زمان امیرکبیر آغاز شده بود و در انقلاب مشروطه رشد و تکامل یافت، در دوره پهلوی اول خنثی نمود، که نتیجه آن بروز تنش ها و آشوب های قومی قبیله ای داخلی در سالهای 1324 بود.