حکمرانی عمومی، برنامه ریزی توسعه و توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

پژوهش حاضر به دنبال بررسی جایگاه توسعه سیاسی در سپهر برنامه‎ریزی توسعه و حکمرانی عمومی در جمهوری اسلامی ایران است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آیا جمهوری اسلامی برنامه مدونی را برای توسعه سیاسی دنبال می‎کند؟ و این‎که حکمرانی عمومی در چارچوب نظام جمهوری اسلامی ایران چه اقتضایاتی را به وجود می‎ آورد؟

طرح پژوهش/ روش‎ شناسی/ رویکرد:

 این بررسی به روش کیفی و به صورت کتابخانه‎ای انجام شده است. داده‎ها پس از بررسی و مطالعه اسناد، مقالات، مصاحبه‎ها و سخنرانی‎ها گردآوری، تنظیم و تحلیل شده‎اند.

یافته‎ ها: 

توسعه سیاسی در اواخر دهه 1950 زیر نفوذ مکتب نوسازی آغاز شد. مکتب نوسازی، توسعه سیاسی را از منظر ایالات متحده و کشورهای غربی مفهوم‎ پردازی کرد. با وجود تحولات نظری زیادی که این مفهوم در چارچوب رقابت‎های ایدیولوژیک دو بلوک در دوران جنگ سرد و پس از آن پشت سر نهاده، همچنان غایت نظام حکمرانی و توسعه سیاسی، تنظیم روابط دولت و جامعه در چارچوب‎ های مبتنی بر تجربه جوامع صنعتی و پیشرفته غربی با استفاده از روش‎ های مشارکتی و رقابتی برای پیشبرد اراده اکثریت جامعه است. انقلاب اسلامی ایران، تجلی تحول سیاسی بزرگی بود که طرحی نو برای نظام حکمرانی عمومی و توسعه سیاسی ایران درانداخت، اما تحلیل داده ‎ها نشان می‎دهد هیچ برنامه مدونی برای توسعه سیاسی در ایران پس از انقلاب وجود نداشته است. اگرچه برخی احکام مندرج در برنامه‎ های توسعه ناظر بر مسایل سیاسی بوده ‎اند، اما چارچوب مشخصی که همه بخش‎های برنامه توسعه را در جهت توسعه سیاسی هماهنگ و همسو نماید، وجود نداشته است.

پیشنهادهای اجرایی:

 در چارچوب نظام فکری رهبران جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی، غایت توسعه سیاسی و کارکرد نظام حکمرانی، برخلاف معنای رایج آن، استقرار قواعد و احکام اسلامی و برقراری جامعه و تمدن اسلامی برای سعادت دنیا و آخرت بشر در نظر گرفته شده است. نظام حکمرانی در چنین بستری تنظیم جامعه با قواعد اسلام است. این قواعد با مراجعه به منابع فقه شیعی قابل‎ دستیابی است و در چنین شرایطی حکمرانی مطلوب و اعتبار حکمرانی عمومی، در بهترین حالت محصول اتفاق نظر میان فقهای شیعه به معنای نخبگان حاکم است. در سال‎های بعد از انقلاب اسلامی، برنامه مستقلی برای توسعه سیاسی تدارک دیده نشده است. با توجه به اهمیت توسعه سیاسی برای پیشبرد آرمان جامعه و تمدن اسلامی، لازم است نظریه‎ پردازی لازم برای این مهم انجام شود و برنامه ‎ریزی مستقلی متناسب با مفهوم خاص توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران تدارک دیده شود تا بتواند مجموعه تحولات جامعه و برنامه‎ های مختلف نظام را مطابق با گام‎های پیش‎ بینی‎ شده، در مسیر تمدن‎ سازی اسلامی قرار دهد.