قاعده جمجمه نازک در حقوقی کامن‏ لا و حقوق کیفری ایران

در نظام کامن‏لا طبق قاعده «جمجمه نازک» مجرم باید قربانی خود را همان‏گونه که هست در نظر بگیرد یعنی با ملاحظه تمام واکنش‏های محتمل قهری و اختیاری قربانی، عملی را علیه وی انجام دهد. این مساله در حیطه واکنش‏های جسمی و روانی قربانی که اموری قهری هستند، در هر دونظام با اندک تفاوتی، امری مورد تسالم است یعنی نسبت به کودک، پیر و بیمار جسمی یا روانی، در انتساب حادثه و نوع جنایت نقطه ضعف آنان مد نظر قرار می‏گیرد. عکس‏ العمل ناشی از مصلحت اندیشی ‏های عقلایی، آن چنان که در مورد مکره یا مضطر شاهد هستیم نیز همین حکم را دارد و در استناد حادثه مورد لحاظ قرار می‏گیرد. اما در حیطه واکنش ‏های اختیاری برخاسته از اعتقادات قربانی مانند این که وی به دلایل مذهبی مانع درمان خود شود یا در عکس ‏العمل به رفتار متهم صدمه‏ای بر خود وارد آورد، برخورد دو نظام متفاوت است. در حقوق کامن‏لا در پرونده معروف بلاو و یا موارد دیگر، چنین عکس‏العملی پذیرفته شده و آن را قاطع رابطه علیت ندانسته ‏اند اگر چه برخی از حقوق‏دانان آن را مورد رد و نقد قرار داده‏اند. اما در حقوق ایران بر اساس قواعد فقهی و قوانین موضوعه چنین عکس ‏العمل‏ هایی قاطع رابطه علیت است و مانع استناد حادثه به متهم می‏شود.