قواعد صلاحیت نسبی دادگاه های کیفری در حقوق ایران و انگلستان

یکی از تقسیم بندی های صلاحیت محاکم کیفری، تقسیم آنها به کیفری یک و کیفری دو است. صلاحیت نسبی به عنوان یکی دیگر از اقسام صلاحیت های محاکم کیفری در عرض صلاحیت ذاتی و محلی به بررسی این موضوع می پردازد. در صلاحیت نسبی، محاکم کیفری اعم از عمومی و اختصاصی با توجه به نسبت آنها با یکدیگر بر اساس نوع جرم ارتکابی، شدت مجازات و یا تلفیقی از نوع جرم و شدت مجازات به دادگاه های درجه یک و درجه دو دسته بندی می شوند. دادگاه های درجه یک با تعدد قاضی به جرایم مهم تر و دادگاه های درجه دو با وحدت قاضی به جرایم با اهمیت کمتر رسیدگی می کنند. در حقوق ایران مطابق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، صلاحیت نسبی محاکم کیفری هم در مورد دادگاه های عمومی و هم دادگاه های اختصاصی پذیرفته شده است؛ به گونه ای که دادگاه های عمومی به دادگاه کیفری یک و کیفری دو تقسیم می شوند و دادگاه های اختصاصی اعم از انقلاب، نظامی و نظامی زمان جنگ دارای دو درجه یک و دو می باشند. به علاوه، در خصوص جرایم ارتکابی از سوی افراد زیر 18 سال نیز بر اساس صلاحیت نسبی، علاوه بر دادگاه اطفال و نوجوانان، دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرایم نوجوانان پیش بینی شده است. در حقوق انگلستان نیز صلاحیت نسبی محاکم کیفری مورد پذیرش قرار گرفته به گونه ای که جرایم بر اساس اهمیت به سه دسته جرایم اختصاری، جرایم دووجهی و جرایم قابل کیفرخواست تقسیم شده و بر همین اساس در دادگاه های صلح یا دادگاه جزایی مورد رسیدگی قرار می گیرند. به علاوه، در حقوق هر دو کشور، صلاحیت نسبی در مرحله مجدد رسیدگی نیز پیش بینی شده است و این دادگاه ها به دو دسته تقسیم می شوند.