طراحی و ارزیابی برنامه آموزش مثبت نگری مبتنی بر شفقت برای والدین دارای کودک خردسال با نشانگان داون و اثربخشی آن بر بهزیستی روان شناختی والدین

تولد کودک با نیازهای ویژه می تواند مشکلات روان شناختی را برای والدین در پی داشته باشد؛ ازاین رو این پژوهش با هدف طراحی و ارزیابی برنامه آموزش مثبت نگری مبتنی بر شفقت برای والدین دارای کودک خردسال با نشانگان داون و اثربخشی آن بر بهزیستی روان شناختی والدین انجام شد.

روش این پژوهش از نوع شبه آزمایشی، با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری سه ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری را والدین کودکان با نشانگان داون کمتر از دو سال در استان یزد در آبان 1397 تشکیل دادند. نمونه آماری شامل 14 زوج (پدر و مادر) بود که به شیوه دردسترس، از شهرهای یزد، میبد و اردکان انتخاب شدند و براساس سطح تحصیلات و وضعیت اقتصادی اجتماعی همتاسازی شدند. سپس به صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه قرار گرفتند. ابزار پژوهش مقیاس بهزیستی روان شناختی (ریف، 1989) بود. پس از اجرای پیش آزمون، گروه آزمایش چهارده جلسه آموزش مثبت نگری مبتنی بر شفقت را دریافت کرد؛ درحالی که گروه گواه مداخله ای دریافت نکرد. برنامه مداخله ای به کاررفته در این پژوهش براساس دیدگاه مارتین سلیگمن (2011) طراحی شد که در آن از نتایج پژوهش های انجام شده در حوزه روان شناسی مثبت نگر و باتوجه به پنج مولفه بهزیستی روان شناختی یعنی هیجان مثبت، اشتیاق، معنا، روابط مثبت و دستاورد (موفقیت) اقتباس صورت گرفت و با ویژگی های فرهنگی انطباق داده شد. تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS نسخه 20 با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون مقایسه زوجی در سطح معناداری 0٫05 صورت گرفت.

نتایج نشان داد، برنامه آموزش مثبت نگری مبتنی بر شفقت، بهزیستی روان شناختی والدین گروه آزمایش را به طور معناداری افزایش داد (0٫001=p). تاثیر برنامه در مرحله پیگیری پس از سه ماه نیز باقی بود (0٫080=p). همچنین آموزش مثبت نگری مبتنی بر شفقت توانست در خرده مقیاس زندگی معنادار بین دو گروه تفاوت معنادار ایجاد کند (0٫045=p).

باتوجه به یافته های پژوهش می توان از برنامه آموزش مثبت نگری برای والدین کودکان با نشانگان داون درجهت افزایش بهزیستی روان شناختی آنان بهره گرفت.