مقایسه اثربخشی مداخله فراتشخیصی و طرح واره درمانی مبتنی بر توجه آگاهی بر پریشانی هیجانی و اجتناب تجربه ای در بیماران با سرطان پستان

سرطان پستان احتمالا ترسناک ترین تومور زنان است و موجب پریشانی هیجانی و اجتناب تجربه ای در این افراد می شود؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی طرح واره درمانی مبتنی بر توجه آگاهی و مداخله فراتشخیصی بر پریشانی هیجانی و اجتناب تجربه ای در زنان با سرطان پستان صورت گرفت.

روش پژوهش، نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و دوره پیگیری 45روزه همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری را تمامی بیماران زن دارای سرطان پستان در سال 1400-1397 مراجعه کننده به بیمارستان های امید و امام رضا(ع) مشهد تشکیل دادند. از افراد واجد شرایط داوطلب، 41 نفر (پس از ریزش) به روش هدفمند انتخاب شدند و به طور تصادفی در گروه های آزمایش (طرح واره درمانی مبتنی بر توجه آگاهی=چهارده نفر و درمان فراتشخیصی=سیزده نفر) و گروه کنترل (چهارده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای جمع آوری داده ها مقیاس اضطراب، استرس، افسردگی (لاویبوند و لاویبوند، 1995) و نسخه دوم پرسش نامه پذیرش و عمل (بوند و همکاران، 2011) بود. طرح واره درمانی مبتنی بر توجه آگاهی در هشت جلسه و دو جلسه پیگیری نوددقیقه ای و درمان فراتشخیصی یکپارچه در ده جلسه نوددقیقه ای صرفا برای گروه های آزمایش اجرا شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون کای دو، روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی ازطریق نرم افزار SPSS نسخه 25 در سطح معناداری 0٫05 صورت گرفت.

بین میانگین نمرات گروه های آزمایش با گروه کنترل در مراحل پس آزمون و پیگیری در خرده مقیاس های افسردگی و اضطراب و استرس متغیر پریشانی و متغیر اجتناب تجربه ای تفاوت معنادار وجود داشت (0٫05>p). بین اثربخشی دو نوع درمان بر متغیرهای مذکور تفاوت معناداری مشاهده نشد (0٫05<p). همچنین تغییرات میانگین نمره خرده مقیاس های افسردگی و اضطراب و استرس متغیر پریشانی هیجانی و متغیر اجتناب تجربه ای در دو گروه مداخله بین مراحل پیش آزمون با پس آزمون و پیگیری تفاوت معناداری وجود داشت (0٫05>p). تفاوت معنادار بین مراحل پس آزمون و پیگیری نیز حاکی از ماندگاری اثربخشی درمان ها در مرحله پیگیری بود (0٫05>p).

براساس یافته های پژوهش نتیجه گرفته می شود که درمان فراتشخیصی و طرح واره درمانی مبتنی بر توجه آگاهی، هر دو به طور معناداری باعث کاهش پریشانی هیجانی و اجتناب تجربه ای زنان با سرطان پستان می شوند.