کانسار شادان در بلوک لوت: اولین کانسار پورفیری غنی از طلا در ایران

کانسار طلای شادان در 60 کیلومتری جنوب غرب بیرجند و در شمال بلوک لوت واقع است. ماگماتیسم بعد از برخوردی ایوسن حاصل فرورانش اقیانوس سیستان در تشکیل کانسار طلای شادان نقش داشته است. کانه زایی طلا در کانسار شادان در ارتباط مستقیم با جایگیری توده های نفوذی عمیق و نیمه عمیق با ترکیب دیوریت تا مونزودیوریت است که به درون واحدهای آندزیت-آذرآواری نفوذ کرده اند. دگرسانی های عمده در منطقه دگرسانی های اولیه پتاسیک و پروپیلیتیک هستند که مورد اول در مرکز سامانه گرمابی- ماگمایی قرار دارد و مورد دوم دگرسانی پتاسیک را احاطه کرده است. این دو دگرسانی توسط دگرسانی های تاخیری فیلیک و آرژیلیک رونقش شده اند. کانه زایی در کانسار شادان به صورت استوک ورک، رگه-رگچه ای، افشان و برش های گرمابی رخ داده و مهم ترین عامل کانه زایی طلا در این کانسار، توده نفوذی شادان بوده است. براساس مطالعات SEM، مهم ترین میزبان طلا در بخش برونزاد، پیریت است و طلا به صورت آزاد، الکتروم و کالاوریت رخ داده است. از شاخص ترین رگچه های کانسار طلای شادان رگچه های نوع M، A و رگه های دارای بافت نواری هستند. توده نفوذی شادان حاوی فنوکریست های فراوان هورنبلند و بیوتیت و همچنین مقادیر بالای مگنتیت در دگرسانی های مختلف است که می تواند بیانگر حضور یک ماگمای به شدت اکسیدی با مقادیر بالای آب باشد که براساس مطالعات میانبارهای سیال، این سیال کانه ساز بعد از رسیدن به شرایط مناسب تحت فرایندهای جوشش و اختلاط، ماده معدنی را نهشته کرده اند. براساس همگی شواهد ذکر شده وهمچنین نسبت Cu/Au (3000)، کانسار شادان را می توان به عنوان اولین کانسار پورفیری غنی از طلا در ایران معرفی کرد.