پایبندی به اصل تفکیک در نبردهای نامتقارن و چالش های فراروی آن

جنگ نامتقارن اصطلاحی است که در دهه های اخیر در ادبیات نظامی و در متون حقوق بین الملل بشردوستانه جای خود را باز کرده است. مهم ترین مصداق این گونه نبرد ها ، مخاصمات بین دولت ها با گروه-های تروریستی یا شورشی است. اجرای اصل تفکیک در این جنگ ها یکی از چالش های مهم در حوزه حقوق بشردوستانه است. غیرنظامیان از یک سو قربانی اعمال خصمانه گروه های مسلح یا اقدامات تلافی جویانه نیروهای دولتی می شوند و از سوی دیگر برخی غیرنظامیان در عملیات گروه های مسلح، مشارکت مستقیم دارند. هدف این مقاله پاسخ گویی به این سوال است که غیرنظامیان در نبردهای نامتقارن تا چه موقع از حمایت برخوردارند و در چه شرایطی این حمایت از آنان سلب می شود؟

این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است.

یافته های این پژوهش حاکی از آن است که در بسیاری موارد نقض اصل تفکیک یک راهبرد اساسی برای طرف ضعیف تر در جنگ نامتقارن است که یکی از آثار آن کم رنگ شدن مرز رزمنده و غیرنظامی است. براین اساس تقسیم بندی سنتی رزمنده-غیرنظامی در مخاصمات نامتقارن کارایی ندارد. به نظر می رسد حمایت حقوقی از غیرنظامیان فعال در مخاصمات منوط به نوع و میزان مشارکت در مخاصمه و نیز سطح سازمان یافتگی گروه مسلح مربوطه باشد. هم چنین ضروری می نماید عملیات نظامی دولت ها با توجیه حقوقی مستدل بر مبنای اصل تفکیک صورت گیرد تا کمترین آسیب به غیرنظامیان وارد شود. بی تردید رفع ابهامات و خلاء های موجود مستلزم توسعه حقوق بشردوستانه با همکاری دولت ها و سازمان های بین المللی است .